CHƯƠNG 10. TRÍ HUỆ VÀ HIỂU BIẾT
Câu hỏi thứ nhất:
Trí huệ và hiểu biết có tăng dần lên không hay chúng tới như sự bùng nổ?
Việc hiểu biết không bao giờ tới, cả như hiện tượng bất thần lẫn dần dần, bởi vì nó bao giờ cũng có đó. Bạn có nó ngay từ bây giờ. Nó sẽ không xảy ra đâu đó trong tương lai. Bạn đang mang nó bên trong mình, hệt như hạt mầm mang cây, người đàn bà mang đứa con. Bạn đang mang nó ngay bây giờ. Bây giờ điều đó phụ thuộc vào bạn: nếu sự mãnh liệt của bạn là toàn bộ thì bạn sẽ đạt tới nó một cách bất thần, nếu sự mãnh liệt của bạn không toàn bộ thì bạn sẽ đạt tới nó dần dần theo các bước. Nhưng hiểu biết không bao giờ tới với bạn - bạn là việc hiểu biết. Chứng ngộ không phải là cái gì đó xảy ra cho bạn - bạn là chứng ngộ.
Nhớ lấy điều này; thế thì nó là chọn lựa, chọn lựa của bạn. Nếu bạn ham muốn nó một cách toàn bộ, trong ngọn lửa của ham muốn toàn bộ đó tất cả mọi cái che phủ việc hiểu biết đó đều bốc cháy; bỗng nhiên ngọn lửa có đó. Nhưng điều đó là tuỳ bạn. Việc xảy ra dần dần hay xảy ra bất thần không phải là một phần của bản chất của chứng ngộ.
Đừng ném trách nhiệm đi, đấy là cách mọi người tạo ra triết lí và trường phái. Tại Nhật Bản tồn tại hai trường phái Thiền: một trường phái tin vào đốn ngộ, trường phái kia tin vào tiệm ngộ - dường như có phẩm chất của chứng ngộ, dường như chúng thuộc vào chứng ngộ. Chúng không thuộc vào chứng ngộ. Chứng ngộ bao giờ cũng có đó; nó là để cho bạn chọn. Nếu ham muốn của bạn là toàn bộ thì thậm chí không mất đến một khoảnh khắc. Nhưng nếu ham muốn của bạn là không toàn bộ thì điều đó có nghĩa là bản thân bạn không sẵn lòng cho nó xảy ra ngay bây giờ. Bạn muốn trì hoãn nó, bạn muốn nó ngày mai, ngày nào đó. Thế thì bạn cứ giở thủ đoạn.
Nếu bạn thực sự chân thành thì không có lỗ hổng thời gian, nó có thể xảy ra ngay chính khoảnh khắc này. Thậm chí không đến một khoảnh khắc bị mất, bởi vì nó đã là hoàn cảnh rồi. Người ta chỉ phải nhìn vào bên trong. Nhưng nếu bạn không muốn nó ngay bây giờ thế thì bạn có thể chờ đợi hàng nghìn năm.
Tôi muốn kể cho bạn một câu chuyện cổ. Chuyện xảy ra ở Ceylon.
Có một bậc thầy Phật giáo vĩ đại, người dạy cho các đệ tử của mình trong gần tám mươi năm. Khi ông ấy một trăm hai mươi tuổi một hôm ông ấy nói, "Bây giờ, ta sẽ chết sau bảy ngày." Cho nên hàng nghìn đệ tử của ông ấy đã tụ tập cho lần gặp cuối, để gặp thầy lần cuối.
Ông già này, trước khi nhắm mắt và tan biến vào bên trong, đã hỏi họ, "Có ai muốn đi cùng ta không? Nếu ai muốn niết bàn, chứng ngộ, ngay bây giờ, thế thì người đó đơn giản giơ tay lên và điều đó sẽ tiến hành."
Mọi người biết rằng ông ấy là ông già của lời nói, và ông ấy không đùa. Ông ấy chưa bao giờ đùa trong cả đời mình, ông ấy là người trang nghiêm. Ông ấy ngụ ý điều ông ấy nói. Họ bắt đầu nhìn nhau - hàng nghìn người và không một cánh tay giơ lên.
Một người đứng dậy và người đó nói, "Xin đừng hiểu lầm con. Con không muốn đi cùng thầy ngay bây giờ bởi vì có nhiều điều còn cần phải làm. Con có nhiều điều cần phải hoàn thành, nhiều điều phải trải qua, nhiều nghiệp phải được tính tới. Do vậy mà con chưa sẵn sàng cho điều đó, nhưng một ngày nào đó con sẽ muốn được chứng ngộ. Thầy có thể nêu cho vài hướng dẫn được không? - bởi vì thầy sẽ không còn ở đây nữa."
Và thầy thì đã trao những hướng dẫn chủ chốt trong cả đời mình, trong suốt tám mươi năm. Vậy mà họ vẫn muốn điều gì đó được nói về nó để cho họ có thể trì hoãn và lập kế hoạch và nghĩ về tương lai. Và thầy già đã sẵn sàng. Nếu ai đó đã sẵn sàng thì thầy sẵn sàng đưa người đó đi cùng mình. Nhưng chẳng ai sẵn sàng cả.
Mọi người đều tinh ranh, bởi vì tâm trí tinh ranh. Và cái tinh ranh lớn nhất của tâm trí là ở chỗ nó bao giờ cũng ném trách nhiệm lên cái gì đó khác. Nếu chứng ngộ là dần dần thế thì bạn có thể làm được gì? Chẳng cái gì có thể được làm cả; nó là dần dần, nó sẽ mất thời gian dài. Nếu chứng ngộ là bất thần thế thì tại sao nó lại không xảy ra cho bạn đi? Bạn sẽ hỏi, "Thế thì tại sao nó lại không xảy ra cho tôi nếu nó là bất thần? Không, nó không thể là bất thần được. Nhưng nếu nó là bất thần và không có nhu cầu làm điều gì đó để nó xảy ra, thế thì cái gì có thể được làm? Tôi sẽ đợi - bất kì khi nào nó xảy ra thì nó xảy ra."
Bạn đơn giản muốn trốn thoát khỏi trách nhiệm của việc chọn lựa riêng của mình. Sartre đã nói một điều thực là hay. Ông ấy nói, "Con người được tự do chọn lựa nhưng con người không tự do không chọn lựa." Bạn có thể chọn một con đường nhưng đừng bị lừa - bạn không có tự do không chọn lựa, bởi vì ngay cả khi bạn nghĩ bạn không chọn lựa thì bạn lại chọn cái đối lập.
Một người tới tôi và anh ta nói, "Tôi chưa sẵn sàng mang tính sannyas. Tôi sẵn sàng bẩy mươi phần trăm, tám mươi phần trăm, nhưng hai mươi phần trăm tôi không sẵn sàng, cho nên làm sao tôi có thể nhận tính chất sannyas được? Tôi không toàn bộ."
Thế là tôi nói, "Thôi được. Nhưng dầu vậy bạn vẫn cứ chọn, và bây giờ bạn đang chọn một phần nhỏ của tâm trí bạn - hai mươi phần trăm nói, 'Đừng nhận.' Bây giờ bạn đang chọn hai mươi phần trăm chống lại tám mươi phần trăm."
Cho nên đừng nghĩ rằng bạn không chọn. Điều đó là không thể được. Bạn phải chọn bất kì cái gì bạn làm; cho dù bạn không chọn thì bạn sẽ cứ chọn. Việc chọn có đó. Người ta được tự do chọn nhưng người ta không được tự do không chọn. Nếu tâm trí nói nó là dần dần, đấy là chọn lựa; nếu tâm trí nói nó là bất thần, đấy nữa cũng là chọn lựa. Khi bạn nói nó là bất thần điều đó có nghĩa là bạn muốn vứt bỏ mọi nỗ lực, cho nên bạn chọn chứng ngộ bất thần. Thế thì chẳng có nhu cầu làm gì cả - khi nó xảy ra thì nó xảy ra, chẳng cái gì có thể được làm bởi vì nó là một việc bất thần. Cũng giống như tia chớp trên trời, bất kì khi nào nó xảy ra thì nó xảy ra - bạn không thể làm việc chuẩn bị cho nó. Nó không giống như điện trong nhà mà bạn bật lên hay tắt đi, nó không phụ thuộc vào bạn. Nó là hiện tượng bất thần, khi nó xảy ra thì nó xảy ra. Bạn phải chờ đợi nó. Nếu bạn đang nghĩ tới việc đọc bức điện tín khi điện xảy ra trong bầu trời, thế thì bạn phải đợi. Khi điều đó xảy ra bạn có thể đọc nó. Bạn có thể làm được gì?
Nhưng người muốn trốn thoát khỏi nỗ lực sẽ chọn đốn ngộ. Những người muốn trốn thoát khỏi trách nhiệm toàn bộ, lớn về nó, rằng nó có thể xảy ra ngay bây giờ, sẽ chọn triết lí dần dần.
Tôi không nói gì về chứng ngộ cả - tôi đang nói điều gì đó về bạn. Việc dành cho bạn là cảm thấy ham muốn của mình: ham muốn toàn bộ - chứng ngộ là bất thần, ham muốn bộ phận - chứng ngộ là dần dần. Điều đó chẳng liên quan gì tới bản chất của chứng ngộ cả. Nhớ điều này.
Câu hỏi thứ hai:
Người theo đạo đồng ý với việc xảy ra đốn ngộ hay tiệm ngộ?
Họ không bận tâm. Lão Tử không bận tâm, bởi vì ông ấy nói: là bình thường là được chứng ngộ. Nó không phải là cái gì đó đặc biệt mà người ta phải đạt tới, nó không phải là thành tựu; nó không phải là cái gì đấy mà người ta phải đạt tới. Nó là bạn - trong tính bình thường tuyệt đối của bạn nó nở hoa. Là phi thường là bệnh tật của bản ngã.
Bản ngã bao giờ cũng muốn là phi thường, ai đó đặc biệt, duy nhất, vô song - đó là ham muốn khao khát của bản ngã. Nếu bạn có thể trở thành một Rockefeller, thì tốt; nếu bạn có thể trở thành một Hitler, thì tốt; hay nếu bạn không thể trở thành một Rockefeller hay một Hitler, thế thì từ bỏ thế giới và nghĩ tới việc trở thành vị phật. Nhưng trở thành ai đó, ai đó đặc biệt, một hiện tượng lịch sử.
Lão Tử không bận tâm về chứng ngộ và tất cả những điều vô nghĩa đó. Ông ấy nói: Bình thường thôi. Ăn khi bạn cảm thấy đói, uống khi bạn cảm thấy khát và đi ngủ khi giấc ngủ tới. Tự nhiên như toàn thể sự tồn tại, và bỗng nhiên có mọi thứ trong tất cả hào quang của nó. Chẳng cái gì được cần tới cả.
Là bình thường là trạng thái phi thường nhất của sự hiện hữu bởi vì bản ngã tan biến. Bản ngã là tinh vi. Bạn gạt bỏ nó theo một hướng này, nó lại tới từ hướng khác. Bạn đẩy nó ra từ cửa này, bạn đi vào trong phòng và nó đang ngồi trên ngai - nó đã đi vào từ cửa khác. Thậm chí trước khi bạn bước vào nó đã có đó rồi.
Tôi có một người bạn, người có một con mèo nhỏ, một con mèo rất đẹp. Anh ta hỏi tôi anh ta nên đặt tên gì cho con mèo đó. Tôi gọi nó là mèo "Bản ngã" bởi vì bản ngã rất tinh ranh và con mèo tất nhiên cũng tinh ranh. Chẳng có gì như con mèo khi nói tới tính tinh ranh. Cho nên anh ta đặt tên con mèo của mình là "Bản ngã."
Nhưng dần dần anh ta phát ngán. Anh ta là một người đơn độc, một cử nhân không vợ, không con, và anh ta bao giờ cũng muốn một mình, nhưng con mèo cứ liên tục quấy rối. Anh ta sắp ngủ thì con mèo nhảy lên ngực anh ta. Và nó sẽ tới với vết máu ở vuốt của nó và phá phách cả cái ghế đệm hay quần áo anh ta, bởi vì nó liên tục săn chuột. Cho nên nó là điều rắc rối cho anh ta, và với một cử nhân, người chưa bao giờ chăm nom cho bất kì ai, thì con mèo còn quá tệ hơn vợ. Anh ta hỏi tôi phải làm gì. Bản ngã này đã trở thành điều rắc rối. Cho nên tôi bảo anh ta, "Bản ngã bao giờ cũng là điều rắc rối. Tống nó đi."
Anh ta nói, "Nhưng nó biết mọi nẻo đường của thành phố. Nó sẽ quay lại."
Tôi bảo anh ta, "Bạn đi vào rừng."
Thế là anh ta đi vào rừng để cho con mèo không thể tìm được đường về nhà. Anh ta đi và đi vào rừng - và thế rồi lạc đường! Thế thì chỉ còn một điều để làm: anh ta thả con mèo ra, đi theo nó, và quay về nhà. Đó là cách duy nhất, không có ai khác để mà hỏi. Con mèo quay lại chắc chắn như mũi tên, thậm chí không ngần ngại lấy một khoảnh khắc, đi con đường phải theo.
Thế là tôi bảo anh ta, "Con mèo của bạn có phẩm chất của bản ngã hoàn hảo. Bạn không thể vứt nó đi một cách dễ dàng được. Bất kì khi nào bạn đem vứt nó đi, khi bạn về nhà, thì nó đã có đó rồi. Hay đôi khi bạn có thể bị lạc và thế thì bạn sẽ phải theo nó, bởi vì chỉ nó mới biết con đường."
Bản ngã rất khôn ngoan - khôn ngoan trong tính tinh ranh của nó. Lão Tử không cho bản ngã bất kì chỗ đứng chân nào, bất kì mảnh đất nào để đứng, cho nên ông ấy không nói về chứng ngộ. Cho nên nếu bạn gặp Lão Tử, đừng hỏi ông ấy, "Thầy tin vào đốn ngộ hay tiệm ngộ?" Ông ấy sẽ không trả lời bạn. Ông ấy sẽ cười vào bạn: Ngu xuẩn làm sao! Không có nhu cầu về bất kì chứng ngộ nào. Từ đó không xuất hiện cho Lão Tử, nó không phải là một phần trong từ vựng của ông ấy.
Ông ấy rất đơn giản. Ông ấy nói: Cứ bình thường thôi. Tại sao có khao khát này về việc là phi thường, là ai đó? Và nếu bạn không thể là ai đó trong thế giới này thế thì ít nhất trở thành được chứng ngộ. Nhưng tại sao? Tại sao bạn không thể được thoả mãn và bằng lòng với bản thân mình như bạn hiện hữu? Nếu bạn hỏi tôi, thì việc bằng lòng với bản thân mình như người ta hiện thế là chứng ngộ. Nó chẳng là cái gì đặc biệt, như các nhà yoga đã làm cho nó có vẻ thế: kundalini dâng lên, ánh sáng chiếu ra, kinh nghiệm bên trong, thiên thần và Thượng đế và thế này thế nọ. Đây tất cả đều vô nghĩa nếu bạn hiểu nó. Chứng ngộ chẳng là cái gì thuộc loại này.
Tất cả những điều này - kundalini và ánh sáng và Thượng đế và thiên thần và cõi trời và địa ngục - đều là một phần của cái túi của nhà ảo thuật. Bạn muốn chúng - ông ấy lập tức tạo ra, đưa ra chúng. Bạn tạo ra yêu cầu và nhà ảo thuật cung cấp mọi thứ cho bạn. Bạn muốn cái gì đó đặc biệt, ông ấy đem nó cho bạn. Ông ấy khai thác bạn. Ông ấy sống trên những ham muốn ngớ ngẩn của bạn.
Lão Tử là hoàn toàn đơn giản. Ông ấy không có cái túi đó. Ông ấy nói: Sao không chỉ hiện hữu? Cái gì sai? Cái gì sai trong điều bạn đang hiện hữu? Sao phải làm nỗ lực? Và ai sẽ làm nỗ lực? Bạn sẽ làm nỗ lực. Nỗ lực của bạn không thể vượt ra ngoài bạn được, và bất kì cái gì bạn làm, bạn sẽ làm. Làm sao nó có thể đi ra ngoài bạn được? Làm sao nó có thể là siêu việt được? Bằng nỗ lực của riêng mình làm sao bạn có thể siêu việt được? Điều đó là không thể được; bạn đang cố gắng làm điều không thể được. Bạn có thể cứ nhảy qua hàng nghìn kiếp sống và chẳng cái gì sẽ được đạt tới cả.
Chấp nhận bản thân mình đi. Đó là thực tại duy nhất có đó, đó là khả năng duy nhất có đó. Chấp nhận bản thân mình như bạn hiện thế và bỗng nhiên mọi thứ được biến đổi. Chấp nhận là từ của Lão Tử, không phải chứng ngộ - chấp nhận toàn bộ, bất kì cái gì đang là hoàn cảnh. Không cái gì khác là có thể.
Đây là cách mọi sự hiện hữu. Đây là cách bạn đã xảy ra trong vũ trụ bao la này. Vũ trụ bao la này muốn bạn giống như thế này - bây giờ chấp nhận.
Chỉ có hai chọn lựa có sẵn: hoặc là bạn bác bỏ bản thân mình hoặc bạn chấp nhận bản thân mình. Nếu bạn bác bỏ thì có hai khả năng mở ra: bạn bác bỏ theo cách của thế giới này hay bạn bác bỏ theo cách của thế giới khác. Nếu bạn bác bỏ bản thân mình theo cách của thế giới này thì điều đó có nghĩa là bạn muốn đẹp hơn bạn hiện thế, bạn muốn mạnh hơn bạn hiện thế, bạn muốn giầu có hơn bạn hiện thế, bạn muốn có ngôi nhà to hơn ngôi nhà bạn đang có. Điều này là bác bỏ theo cách của thế giới này. Nếu bạn bác bỏ bản thân mình theo cách của thế giới kia, cách tôn giáo, thì điều đó có nghĩa là bạn muốn đạt tới satori, samadhi, chứng ngộ, niết bàn; bạn muốn trở thành vị phật; bạn muốn sở hữu Thượng đế; bạn muốn sống trong phúc lạc vô hạn. Đây là cách bạn bác bỏ theo cách tôn giáo. Cả hai cách này đều là bác bỏ và cả hai đều sai. Với Lão Tử cả hai đều ngớ ngẩn ngang nhau.
Bãi chợ của bạn là bãi chợ; ngôi đền của bạn cũng là một phần của nó. Ham muốn thế giới này của bạn là ham muốn thế giới này; ham muốn thế giới kia của bạn cũng là ham muốn về thế giới này. Trong thực tế không thể có bất kì ham muốn thế giới khác được. Bản thân ham muốn là về thế giới này. Ham muốn nghĩa là thế giới này.
Tôi muốn kể cho bạn một giai thoại.
Chuyện xảy ra trong cuộc sống của một người Sufi. Một nhà huyền môn lớn, tự mình sống im lặng, một hôm bỗng nhiên được đánh thức bởi một sứ giả của Thượng đế.
Sứ giả nói, "Lời cầu nguyện của ông đã được chấp nhận. Bây giờ Đấng Tối cao, Đấng Sáng tạo, rất hạnh phúc với ông. Ông có thể yêu cầu, và bất kì điều gì ông muốn sẽ được hoàn thành. Ông yêu cầu và lập tức điều đó được thực hiện.''
Nhà huyền môn này có chút ít phân vân và ông ấy nói, "Ông đến hơi chậm chút ít. Khi ta cần các thứ, khi ta có nhiều ham muốn, ông chẳng bao giờ tới cả. Bây giờ ta không có ham muốn, ta đã chấp nhận bản thân mình, ta hoàn toàn thoải mái, ở nhà. Bây giờ ta không bận tâm ngay cả liệu Thượng đế có tồn tại hay không, ta không cầu nguyện ngài. Ta cầu nguyện bởi vì điều đó cho cảm giác thoải mái. Ta đã dừng suy nghĩ về ngài rồi. Lời cầu nguyện của ta không gửi tới bất kì ai thêm nữa; ta đơn giản cầu nguyện như ta thở. Điều đó đẹp đến mức dù Thượng đế có tồn tại hay không thì cũng chẳng liên quan gì. Ông tới có chậm chút ít. Bây giờ ta không có ham muốn."
Nhưng thiên thần nói, "Điều này sẽ là xúc phạm Thượng đế. Khi ngài nói ông có thể yêu cầu, thì ông phải yêu cầu."
Người này phân vân, ông ấy nhún vai và nói, "Nhưng yêu cầu cái gì? Ông có thể nêu gợi ý nào không? - bởi vì ta đã chấp nhận mọi thứ và ta được mãn nguyện thế. Nhiều nhất thì ông cứ đi và bảo Thượng đế rằng ta biết ơn. Chuyển lời cám ơn của ta cho ngài. Mọi thứ là như nó phải thế. Chẳng cái gì thiếu, mọi thứ đều hoàn hảo. Ta hạnh phúc, phúc lạc, và ta không biết điều gì vào khoảnh khắc tiếp. Khoảnh khắc này là tất cả, ta mãn nguyện. Ông đi và chuyển lời cám ơn của ta."
Nhưng thiên thần vẫn bướng bỉnh. Ông ấy nói, "Không, ông sẽ phải yêu cầu điều gì đó - chỉ như cách cư xử. Biết điều chút ít đi."
Thế là người này nói, "Nếu ông cứ khăng khăng, thế thì yêu cầu Thượng đế giữ cho ta được vô ham muốn như ta hiện thế. Cho ta chỉ mỗi một điều - vô ham muốn..."
... hay tính chấp nhận, chúng cả hai đều cùng ngụ ý một điều.
Ham muốn có nghĩa là bác bỏ cái gì đó - bạn muốn cái gì đó khác; vô ham muốn nghĩa là chấp nhận - bạn hạnh phúc như mọi sự đang hiện hữu. Trong thực tế, mọi thứ là chẳng liên quan, bạn hạnh phúc. Bạn hạnh phúc, đó mới là vấn đề. Lão Tử nói: Bằng lòng như ông hiện thế, chẳng cái gì khác là cần cả - và thế thì bỗng nhiên mọi thứ lại xảy ra.
Trong chấp nhận sâu sắc bản ngã biến mất.
Bản ngã tồn tại qua bác bỏ: bất kì khi nào bạn bác bỏ cái gì đó thì bản ngã tồn tại. Bất kì khi nào bạn nói không thì bản ngã được làm mạnh thêm, nhưng bất kì khi nào bạn nói có, cái có toàn bộ với sự tồn tại, thì đó là việc thiền vĩ đại nhất mà bạn có thể đi vào. Trong mọi việc thiền khác bạn có thể đi vào nhưng bạn sẽ phải đi ra. Đây là việc thiền duy nhất mà trong đó bạn đi vào và bạn không thể đi ra được, bởi vì một khi bạn đi vào thì bạn không còn nữa. Không ai có thể bước ra khỏi nó.
Câu hỏi thứ ba:
Thầy đã nói rằng bất kì câu hỏi nào cũng đều bạo hành, vậy mà chúng tôi được khuyến khích để hỏi các câu hỏi. Sao thế này?
Bởi vì bạn bạo hành và bạn cần thanh tâm. Bạn có những câu hỏi để hỏi; bạn có thể không có dũng cảm để hỏi chúng, đó là lí do tại sao bạn lại được khuyến khích. Bạn có các câu hỏi để hỏi; bạn phải trải qua điều đó. Hỏi chúng đi. Tôi không nói rằng câu trả lời của tôi sẽ phá huỷ chúng - không. Câu trả lời của tôi hướng theo cách đó. Câu trả lời của tôi có mục đích hoàn toàn khác. Chúng sẽ làm cho bạn nhận biết rằng tất cả mọi câu hỏi đều vô dụng, vô ích, ngớ ngẩn.
Tôi muốn bạn đi tới một điểm mà tâm trí dừng việc hỏi, nhưng điều đó bạn không thể làm được bởi vì bạn đầy những câu hỏi. Cho chúng ra, đừng kìm nén chúng. Dũng cảm đi. Cho dù bạn biết rằng chúng là ngu xuẩn, thì cũng đừng che giấu chúng, bởi vì nếu bạn che giấu chúng thì bạn sẽ chẳng bao giờ có khả năng gạt bỏ chúng. Cho dù chúng là lố bịch - mọi câu hỏi đều thế - thì cứ hỏi.
Và tôi không thực sự trả lời câu hỏi của bạn đâu. Câu hỏi của bạn không thể trả lời được. Câu hỏi của bạn giống như người đang trong mê sảng, người có cơn sốt đã lên rất cao. Người đấy sốt tới bốn mươi hai, bốn mươi ba, bốn mươi tư độ... và người đó đó trong mê sảng. Thế thì người đó nói, "Mọi thứ đều đang chuyển động, cái bàn đang bay trên trời." Và người đó hỏi, "Cái bàn này đi đâu đấy?" Phải nói gì với người đó? Bất kì điều gì bạn nói cũng đều sẽ sai, bởi vì cái bàn không đi đâu cả. Và bạn không thể thuyết phục được người đó rằng cái bàn không đi đâu cả, nó chỉ trong phòng, không di chuyển chút nào. Điều đó sẽ không thuyết phục được người đó bởi vì bạn không thể thuyết phục được bất kì ai ngược lại với kinh nghiệm riêng của người đó.
Làm sao bạn có thể thuyết phục được người nào ngược với kinh nghiệm riêng của người đó? Việc thuyết phục là có thể được khi kinh nghiệm riêng của người đó hỗ trợ cho nó, ngoài ra thì không. Người đó thấy rằng cái bàn đang bay, đang cố gắng bay ra ngoài cửa sổ, rằng cái bàn đó có cánh - và không chỉ cái bàn, cái võng người đó đang nằm, cái đó nữa cũng đang nhảy lên và sẵn sàng, sẵn sàng cất cánh... Làm sao bạn có thể thuyết phục một người đang mê sảng? Nếu bạn cố gắng thuyết phục người đó thì bạn cũng điên nốt. Chỉ bác sĩ điên mới cố gắng thuyết phục. Không, bác sĩ sẽ nói, "Anh đừng lo nghĩ, cái bàn sẽ quay thôi. Chúng tôi sẽ đem nó lại, đừng lo. Chúng tôi sẽ làm điều gì đó." Bác sĩ sẽ cố gắng hạ nhiệt độ người đó xuống; khi nhiệt độ xuống thì cái bàn sẽ tự nó lắng xuống. Khi nhiệt độ trở thành bình thường thì cái bàn ở chỗ của nó. Nó bao giờ cũng ở đó - nó đã không di chuyển lấy một li.
Đó là tình huống. Tôi thấy, tôi biết, rằng bạn đang trong cơn mê sảng. Và cơn mê sảng này rất tinh vi - không thiết bị đo nhiệt độ nào có thể đo được nó, nó là nhiệt độ bên trong, không phải nhiệt độ vật lí. Bên trong bạn đang trong cơn mê sảng. Thế thì cứ câu hỏi và câu hỏi và câu hỏi - như ruồi chúng cứ bay mãi bay mãi. Tôi giúp bạn hỏi và thậm chí khuyến khích bạn hỏi, chỉ để loại bỏ chúng. Đây là việc thanh tâm, đây là một phần của thiền.
Lắng nghe tôi, dần dần bạn sẽ đi tới điểm mà bạn sẽ hiểu rằng tất cả các câu hỏi đều vô ích, trong thực tế việc hỏi là vô dụng. Khi việc hiểu này nảy sinh trong bạn thì bạn sẽ phải có sự thay đổi toàn bộ về thái độ. Thế thì câu hỏi biến mất. Khi tất cả các câu hỏi đều biến mất, câu trả lời nảy sinh. Và nhớ cho rõ, không có nhiều câu trả lời như có nhiều câu hỏi, chỉ có một câu trả lời cho tất cả các câu hỏi. Câu hỏi có thể có cả triệu - câu trả lời là một. Chỉ có một câu trả lời, câu trả lời duy nhất, và đó là sự tự biết mình. Cho nên tôi đang giúp bạn trở nên nhận biết.
Có một câu chuyện Sufi:
Vài người đi qua một tu viện Sufi; chỉ vì tò mò, họ tới xem điều gì xảy ra ở đó. Mọi người đang thanh tâm, phiêu diêu, la hét, nhảy nhót, phát điên hoàn toàn. Các lữ khách nghĩ, "Đây là tu viện điên. Chúng mình bao giờ cũng nghĩ rằng mọi người tới để đạt đến chứng ngộ ở đây nhưng những người này đã phát điên." Và thầy đang ngồi trong đám thanh tâm này, hỗn loạn điên khùng tất cả bao quanh ông ấy. Tại giữa điều đó thầy ngồi im lặng.
Các lữ khách nghĩ, "Sao thầy này ngồi im lặng thế?" Ai đó trong nhóm này gợi ý rằng có thể ông ấy quá mệt mỏi, ông ấy có thể đã làm cái điên khùng này quá nhiều.
Thế rồi sau vài tháng họ quay về thành phố của mình sau khi công việc đã được hoàn thành, và lần nữa họ lại đi qua tu viện này. Họ nhìn để xem điều gì xảy ra cho những người điên này. Nhưng bây giờ mọi người đều ngồi im lặng, thậm chí không có lấy một lời. Khi họ gần tu viện họ trở nên sợ hãi: những người này đã bỏ đi rồi sao? - bởi vì dường như bây giờ không có ai. Khi họ tới mọi người còn có đó nhưng họ đều im lặng.
Thế rồi sau vài tháng họ lại tới nữa trên một cuộc hành trình công việc khác. Tò mò đưa họ tới tu viện. Họ nhìn, chẳng có ai cả. Chỉ thầy đang ngồi đó. Cho nên họ hỏi, "Tất cả những cái này là gì vậy?"
Thầy nói, "Khi các anh đi qua lần thứ nhất các anh đã thấy những người mới bắt đầu. Họ còn đầy điên khùng và ta đã khuyến khích họ lôi hết nó ra. Lần tiếp các anh đi qua thì họ đã hiểu ra, họ đã bình lặng xuống. Đó là lí do tại sao họ ngồi im lặng. Chẳng có gì để làm cả. Khi các anh đi qua lần thứ ba thì thậm chí không cần ở đây nữa. Bây giờ họ có thể im lặng ở bất kì đâu trên thế giới này, cho nên ta đã phái họ trở lại thế giới. Ta đang đợi nhóm mới. Khi các anh qua lần sau, sẽ có điên khùng."
Tôi khuyến khích các bạn hỏi - điều đó đem tâm trí của các bạn ra. Điều này sẽ giúp cho các bạn bình thản . Việc trả lời của tôi trong thực tế không phải là nỗ lực để trả lời cho câu hỏi của bạn, nó là nỗ lực để giết chết chúng, để sát hại chúng. Tôi không phải là thầy giáo. Tôi có thể là kẻ giết người nhưng tôi không là thầy giáo. Tôi không dạy bạn điều gì, tôi đơn giản phá huỷ các câu hỏi của bạn. Một khi tất cả các câu hỏi đều đã bị phá huỷ thì cái đầu của bạn bị chặt đi - tôi đã giết bạn. Thế thì bạn hoàn toàn im lặng, bằng lòng, tuyệt đối ở nhà. Không vấn đề nào tồn tại - bạn sống cuộc sống khoảnh khắc nọ sang khoảnh khắc kia, bạn tận hưởng, bạn vui sướng trong nó từ khoảnh khắc nọ sang khoảnh khắc kia. Không vấn đề nào tồn tại.
Tôi chống siêu hình nhưng tôi phải nói về siêu hình. Toàn bộ công việc của tôi là trị liệu. Tôi không phải là bác sĩ trị liệu. Công việc của tôi giống thế này: bạn bị gai đâm vào chân; tôi đem tới một cái gai khác để nhể cái gai thứ nhất ra khỏi chân bạn. Cái gai thứ nhất và cái gai thứ hai là giống nhau, không có khác biệt về chất. Khi cái gai thứ nhất được lấy ra, với sự giúp đỡ của cái gai thứ hai, chúng ta vứt cả hai cái gai đi.
Khi tôi đem câu hỏi của bạn ra, tôi không nói đặt câu trả lời của tôi vào chỗ trống còn lại bởi câu hỏi - không. Vứt nốt cả câu trả lời của tôi đi nữa, như bạn vứt các câu hỏi của mình đi; bằng không thì câu trả lời của tôi sẽ tạo ra rắc rối cho bạn. Đừng mang câu trả lời của tôi, chúng chỉ là việc trị liệu. Chúng cũng giống gai: chúng có thể được dùng đề nhể cái gai khác ra, thế rồi cả hai đều phải bị vứt đi.
Câu hỏi thứ tư:
Werner Erhard, một nhà yoga phương Tây, nói rằng những vấn đề mà bạn đang cố gắng thay đổi hay chịu đựng sẽ dẹp hết trong bản thân quá trình sống. Làm sao điều này có quan hệ với thiền? Hai điều này phải chăng không tương hợp?
Erhard là tuyệt đối đúng, nhưng bạn có thể hiểu lầm ông ấy bởi vì bất kì cái gì ông ấy đang nói thì cũng uyên thâm như bất kì điều gì Lão Tử có thể nói. Bạn có thể hiểu lầm ông ấy.
Cố hiểu điều đó. Uyên thâm là nguy hiểm, và được người dốt nát nghe thì chúng có thể trở nên rất rất nguy hiểm. Được nối với cái ngu xuẩn của bạn, thì uyên thâm có thể trở thành sa ngã rất lớn.
Vâng, điều này là hoàn toàn đúng: vấn đề mà bạn đã cố gắng thay đổi hay chịu đựng sẽ dẹp hết trong bản thân quá trình sống - điều đó là đúng, một phát biểu về một sự kiện, nó xảy ra theo cách đó. Nhưng thế rồi vấn đề nảy sinh liệu thiền có còn tương hợp với nó hay không. Bây giờ cái ngu của bạn đã bước vào.
Thiền cũng là một phần của cuộc sống - bạn phải làm nó như bạn phải làm nhiều thứ khác. Tại sao lại coi thiền như cái gì đó không phải là một phần của cuộc sống? Thiền là một phần của cuộc sống, bạn phải trải qua nó nữa. Bạn phải tới thiền bởi vì cái gì đó trong bạn cần nó, bằng không thì tại sao bạn phải đến? Cả thế giới đã không tới tôi, chỉ vài người mới tới tôi. Tôi là sẵn có cho họ như tôi sẵn có cho bạn. Ngay cả những người sống ở Pune cũng không tới, và bạn có thể đã bắt gặp đại dương.
Có cái gì đó trong bạn, một ham muốn sâu sắc về nó... Một mình dục không phải là cuộc sống, một mình thức ăn không phải là cuộc sống. Thiền cũng là cuộc sống như bất kì cái gì khác, và việc trải qua nó là một phần của bạn trong cuộc sống.
Bây giờ, điều Erhard nói là tuyệt đối đúng, một phát biểu về một sự kiện. Chẳng cái gì khác là cần nữa, người ta chỉ cần sống và mọi thứ tự nó giải quyết. Nhưng thiền cũng là một phần của cuộc sống, yoga cũng là một phần của cuộc sống, người ta phải trải qua nó. Bạn không thể trốn thoát nó được. Nếu bạn cố gắng thoát khỏi nó, thì phần đó mà bạn đã không hoàn thành bao giờ cũng sẽ vẫn còn treo lơ lửng trên bạn và bạn sẽ cảm thấy rằng cái gì đó vẫn còn chưa được hoàn chỉnh.
Dũng cảm và đừng trốn chạy từ bất kì đâu. Bất kì chỗ nào mà cuộc sống bên trong của bạn dẫn bạn đi, thì đi! đừng bận tâm tới nơi nó đưa bạn tới. Đôi khi nó sẽ đưa bạn đi lạc lối, điều đó tôi biết, nhưng đi lạc lối cũng là một phần của cuộc sống. Không ai có thể luôn luôn đúng cả, và những người cố gắng bao giờ cũng đúng thì chết gần như hoàn toàn thất bại. Đừng bị bận tâm rằng bạn có thể đi lạc lối, nếu cuộc sống dẫn bạn đi lạc lối, thì đi! Đi một cách hạnh phúc! Năng lượng đưa bạn đi lạc lối sẽ đem bạn quay lại. Việc tạm thời đó có thể là một phần của sự trưởng thành chung cuộc.
Đây là kinh nghiệm của tôi: rằng đến cuối cùng người ta tìm ra rằng mọi thứ đều khớp với nhau. Mọi thứ mà bạn đã làm, tốt và xấu, đúng và sai, đạo đức và vô đạo đức - bất kì cái gì bạn làm, đến cuối cùng người ta thấy ra cuộc sống thực sự kì diệu, mọi thứ đều khớp vào nhau. Nếu bạn nhìn thì bạn sẽ không muốn thay đổi cái gì cả, bởi vì nếu bạn thay đổi cho dù một phần, thế thì cái toàn thể sẽ bị thay đổi.
Đây là điều chấp nhận là gì. Đây là điều thái độ của người Hindu là gì về số mệnh hay thái độ của người Mô ha mét giáo về kismet là gì. Thái độ này là rất đơn giản, chỉ điều này: bất kì cái gì xảy ra, coi nó như một phần của định mệnh của bạn. Đi vào trong nó. Đừng kìm mình .
Nếu bạn phải lầm lỗi, thì cứ lầm lỗi đi - nhưng lầm lỗi toàn bộ. Nếu bạn phải ngã, thì ngã - nhưng ngã như kẻ say, hoàn toàn. Đừng kháng cự, bởi vì thế thì bạn sẽ lỡ. Nếu bạn phải sống trong bóng tối, thì sống trong bóng tối - nhưng hạnh phúc và nhảy múa. Sao lại khổ? Nếu bạn cảm thấy địa ngục vây quanh mình, thì cảm thấy nó - nó có thể là một phần của định mệnh của bạn, một phần của sự trưởng thành của bạn.
Tất nhiên tôi biết rằng khi người ta trải qua địa ngục, điều đó là rất khó. Điều đó tôi biết. Bởi vì trưởng thành là khó. Khi người ta trải qua một vấn đề, một vấn đề đau lòng, một sự khủng hoảng, người ta muốn trốn chạy; người ta muốn không đối mặt với nó; người ta muốn là kẻ hèn nhát. Nhưng theo cách đó bạn sẽ bỏ lỡ cái gì đó mà sẽ trở thành một phần của cái toàn thể cuối cùng, của sự hài hoà cuối cùng. Nếu bạn đã sống một cách toàn bộ... tôi không đưa ra điều kiện nào. Tôi nói sống vô điều kiện. Nếu tiếng nói bên trong của bạn bảo đi và uống rượu, thì uống rượu và là kẻ say sưa. Nhưng toàn bộ, bởi vì chỉ qua tính toàn bộ mà người ta mới siêu việt lên. Chỉ qua tính toàn bộ mà người ta mới được biến đổi bởi vì chỉ qua tính toàn bộ mà người ta mới bắt đầu hiểu điều người ta đang làm.
Mọi người tới tôi và họ nói rằng họ có nhiều giận dữ trong mình và họ muốn không có nó thêm nữa. Họ đã có đủ nó và họ đã khổ sở nhiều về nó rồi. Cả cuộc sống của họ đã trở thành khổ. Và họ hối hận nhiều, bất kì khi nào họ trở nên giận dữ thì họ lại hối hận nhiều. Họ cố gắng đi cố gắng để không giận dữ, họ quyết định không giận dữ, họ đặt tất cả mọi sức mạnh ý chí của mình vào nó, nhưng sau vài giờ họ đã quên. Lần nữa điều gì đó xảy ra, một tình huống xuất hiện, và họ giận dữ. Cho nên phải làm gì?
Tôi bảo họ: Đừng hối hận. Bắt đầu từ đây. Đừng hối hận, ít nhất đấy cũng là điều bạn có thể làm. Giận dữ và giận dữ một cách toàn bộ và đừng hối hận. Và đừng cảm thấy buồn về điều đó. Bạn đã giận dữ, chấp nhận sự kiện rằng bạn là con người với bản tính giận dữ. Được thôi. Giận dữ hoàn toàn. Bởi vì hối hận đó không cho phép bạn giận dữ toàn bộ, cái gì đó đang bị giữ lại. Phần còn lại bên trong đó và chưa được diễn đạt trở thành sự phát triển ung thư, độc tố. Nó sẽ tô mầu tất cả cuộc sống bạn, toàn bộ cuộc sống bạn. Giận dữ, và khi bạn giận dữ thì để cho hiện tượng này đến mức bạn có thể nói, "Tôi là sự giận dữ, không phải là tôi giận dữ." Không ai còn đằng sau để nhìn vào nó - bạn là cơn giận dữ. Nó sẽ trở thành ngọn lửa, ngọn lửa địa ngục.
Điều đó sẽ là nỗi đau lớn nhưng nó phải là như vậy. Có thể là nếu bạn có thể thực sự trong ngọn lửa địa ngục đó chỉ một lần thì bạn sẽ trở thành tỉnh táo về nó tới mức sẽ không cần quyết định chống lại nó. Chính kinh nghiệm này sẽ quyết định mọi điều - bạn sẽ không bao giờ lại gần nó nữa. Không phải là bạn đưa ra lời nguyện chống lại nó, không phải là bạn đến nhà thờ và thú tội và hối hận... Mọi người bắt đầu tận hưởng điều đó nữa; họ bắt đầu mê mải trong việc hối hận nữa.
Tôi đã nghe nói rằng một phụ nữ lần thứ bẩy tới Cha trong nhà thờ để thú tội. Ngay cả Cha cũng chút ít ngạc nhiên bởi vì cứ cùng một tội lặp đi lặp mãi - rằng cô ấy đã làm tình với một người đàn ông mà cô ấy lại không lấy làm chồng.
Cho nên Cha nói, "Con đã phạm tôi này bẩy lần hay chỉ một lần?"
Cô ấy nói, "Chỉ mỗi một lần thôi."
Thế là ông ấy nói, "Thế thì sao con cứ thú tội ấy mãi thế? Con đã thú tội bẩy lần rồi."
Cô ấy nói, "Con thích nói về điều đó. Chỉ nghĩ về nó cũng tuyệt vời thế."
Ngay cả trong tưởng tượng, trong thú tội với Cha...
Mọi người bắt đầu mê đắm trong hối hận của mình, trong thú tội. Họ thậm chí còn cường điệu lên - đây đã là cảm giác của tôi. Cuốn sách Thú tội của thánh Augustine là cường điệu; ông ấy dường như mê đắm trong nó. Chính ý tưởng về phạm nhiều tội dường như hấp dẫn. Tại Ấn Độ, tiểu sử của Gandhi dường như là cường điệu. Ông ấy cứ nói và nói mãi về tội lỗi của mình, dường như ông ấy tận hưởng nó. Và bây giờ các nhà tâm lí nói rằng có những người cứ cường điệu tội lỗi của họ bởi vì thế thì, ngược lại với bối cảnh, họ trở thành thánh nhân vĩ đại. Bởi vì đã không bỏ các tội lỗi thông thường, họ là những tội nhân vĩ đại thế, và bây giờ họ đã trở thành những thánh nhân vĩ đại thế! Khoảng cách là bao la và cuộc cách mạng là lớn lao.
Chỉ tội nhân vĩ đại mới có thể là thánh nhân vĩ đại. Làm sao một tội nhân bình thường có thể thế được? Bạn hút thuốc - bạn có cho rằng bạn có thể trở thành một Augustine hay một Gandhi chỉ bởi vì bạn hút thuốc một lần không, hay bạn nhìn vào một người đàn bà và thèm khát nảy sinh trong bạn, có vậy thôi sao? Điều đó chẳng có tác dụng, điều đó không đủ quan trọng. Bạn không thể tạo ra một thánh nhân lớn từ một tội nhân nhỏ, bạn phải là một tội nhân vĩ đại.
Cho nên những người viết tự truyện của họ thì không bao giờ nên được tin tưởng. Tôi phải đã đọc hàng nghìn tự truyện nhưng đây là quan sát của tôi: rằng không có loại tiểu thuyết nào mang tính hư cấu hơn chúng. Tự truyện là hư cấu lớn nhất. Tất cả mọi tự truyện đều hư cấu. Hoặc người ta cứ tự ca ngợi mình hoặc người ta cứ tự kết án mình, nhưng cả hai đều không thật bởi vì trong cả hai cách người ta đều bắt đầu cường điệu. Bản ngã không thể được đáp ứng chỉ bởi việc là bình thường.
Ai đó hỏi Rinzai, "Thầy làm gì vậy? Công phu của thầy là gì, sadhana của thầy là gì?"
Và ông ấy nói một điều đơn giản thế - làm sao bạn có thể làm được tự truyện từ nó? Ông ấy nói, "Khi tôi cảm thấy đói thì tôi ăn, còn khi tôi cảm thấy buồn ngủ thì tôi đi ngủ, có vậy thôi."
Làm sao bạn có thể làm ra tự truyện từ nó được? Và Rinzai sẽ không trông như thánh nhân vĩ đại. Kiểu thánh nhân nào mà lại như thế này?
Sau khi Rinzai chết, đệ tử của ông ấy đọc bài giảng tại tu viện. Một người thuộc giáo phái đối lập đứng dậy; ông ấy cảm thấy rất ghen tị bởi vì biết bao nhiêu người đã tới nghe.
Cho nên ông ta đứng dậy và ông ta nói, "Tôi xin hỏi một câu, thưa ông. Ông đang nói quá nhiều về thầy ông. Nhưng thầy tôi mới thực sự là bậc thầy, ông ấy có thể làm cả nghìn phép mầu. Tôi đã chính mắt trông thấy: ông ấy đang đứng trên bờ bên này dòng sông. Lúc đó trời mưa và sông tràn ngập. Và trên bờ bên kia một đệ tử đang đứng cầm sổ tay trong tay. Trên bờ này thầy viết bằng chiếc bút chì và điều đó được viết trên sổ của đệ tử bên bờ bên kia. Ông có thể nói điều gì về thầy ông không, ông ấy đã làm được phép mầu nào?"
Đệ tử này nói, "Tôi chỉ biết mỗi một phép mầu mà thầy tôi hay làm - mọi ngày, mọi phút."
Im lặng trùm lên khắp phòng. Mọi người bắt đầu tò mò: Rinzai đã làm phép mầu nào vậy?
Đệ tử này nói, "Khi thầy cảm thấy đói, thầy ăn và khi thầy cảm thấy buồn ngủ, thầy ngủ. Đó là phép mầu duy nhất mà thầy đã làm."
Bạn sẽ không nghĩ đấy là phép mầu nhưng nó là phép mầu đấy. Nó là một hiện tượng rất uyên thâm. Nó có nghĩa là tự nhiên hoàn toàn. Bạn gần như đấu tranh. Khi bạn cảm thấy đói, bạn không ăn bởi vì cả nghìn lẻ một thứ khác còn phải được làm; khi bạn không cảm thấy đói, bạn ăn bởi vì bây giờ là thời gian ăn. Khi bạn cảm thấy buồn ngủ, bạn tránh nó bởi vì có vũ hội đáng đi tới, hay có phim đáng xem. Khi bạn cảm thấy buồn ngủ, bạn ngồi trong rạp chiếu phim. Khi bạn không cảm thấy buồn ngủ, bởi vì phim đã kích động bạn quá nhiều, bây giờ bạn cố gắng đi ngủ và bạn phải uống thuốc ngủ.
Là phi tự nhiên đã trở thành cuộc sống tự nhiên của chúng ta. Tất nhiên là tự nhiên thành phép mầu, phép mầu vĩ đại nhất: chỉ vui sướng trong những điều bình thường, trong việc ăn, việc ngủ, việc uống, làn gió thoảng qua bạn... Tận hưởng những thứ bình thường, vui sướng trong chúng, tính toàn bộ của cuộc sống trở thành lễ hội.
Erhard là phải. Ông ấy đang nói một điều kiểu Lão Tử: "Các vấn đề mà bạn đã cố gắng thay đổi hay chịu đựng sẽ dẹp hết trong quá trình của bản thân cuộc sống." Sống cuộc sống đi, sống trong tính toàn bộ của nó, đi vào trong tất cả mọi chiều của nó - mê mải trong mọi chiều, mê mải một cách toàn bộ, và đến cùng bạn sẽ thấy rằng mọi thứ đều có ích. Mọi thứ, tôi nói: cho dù vợ có tạo ra biết bao nhiêu khổ cho bạn, cho dù điều đó; cho dù đứa con mà bạn yêu mến nhiều thế mà chết sớm, cho dù điều đó; cho dù việc kinh doanh có thất bại và bạn trở nên bị khánh kiệt, vâng, cho dù điều đó. Mọi thứ! Thất bại và thành công, đau đớn và vui sướng, phải và trái, đi lạc lối và trở về nhà - mọi thứ đều có ích.
Và từ hỗn loạn này nảy sinh ra hài hoà. Nhưng người ta phải sống nó một cách toàn bộ. Tôi không nói rằng mọi người đều đạt tới hài hoà đó. Không, đó là khả năng. Người ta có thể đạt tới, người ta có thể lỡ, và những người lỡ là những người cố gắng vất vả để đạt tới nó. Những người đạt tới nó là những người không bận tâm nhiều về việc đạt tới nó, họ đơn giản sống khoảnh khắc nọ sang khoảnh khắc kia.
Hài hoà cuối cùng đó, tột đỉnh đó, là hiệu quả tích luỹ. Cho nên tận hưởng tại mọi nơi bạn ở, biết ơn, bất kì cái gì bạn có. Cảm thấy biết ơn sâu sắc - để điều đó là lời cầu nguyện của bạn. Đi một cách toàn bộ tới bất kì đâu bạn đi. Nếu bạn tới nhà thổ, đi một cách toàn bộ... và tôi biết rằng ngay cả với vợ mình bạn cũng không đi một cách toàn bộ. Nếu bạn uống rượu, uống nó một cách toàn bộ... và tôi biết bạn thậm chí đã không uống nước một cách toàn bộ.
Cuộc sống không đầy đủ này không thể trở thành tột đỉnh được; cuộc sống đã được sống này bao giờ cũng không đầy đủ, manh mún, không thể trở thành hài hoà được. Bạn sẽ chết trong hỗn loạn - đó là lí do tại sao bạn sẽ chết bao giờ cũng sợ chết. Và khi cái chết gõ cửa bạn thì bạn sẽ run rẩy - bởi vì bạn vẫn chưa đạt tới hài hoà cuộc sống, mà cái chết thì đã tới. Bạn chưa sống cuộc sống, còn cái chết thì đã tới. Bạn vẫn chưa đầy đủ, trong thực tế còn chưa được sinh ra, và cái chết đã tới. Bạn run rẩy.
Người đã sống cuộc sống của mình, người đã sống ngày của mình, bao giờ cũng chấp nhận cái chết một cách đẹp đẽ, bởi vì chẳng có gì còn để làm thêm nữa. Người đó đã làm tất cả, người đó đã sống tất cả và người đó đã di chuyển theo mọi hướng. Tất cả những cái mà cuộc sống có thể cho thì người đó đã tích luỹ vào trong mình. Người đó đã tích luỹ mật của cuộc sống, bây giờ người đó sẵn sàng chết. Không còn gì khác.
Bạn có biết không? - để làm ra một thìa mật, ong phải tới thăm năm nghìn đoá hoa - cho một thìa mật của năm nghìn đoá hoa! Và với một pound mật (quãng 450 gram) các nhà khoa học đã đo - họ nói ong đã phải bay hàng nghìn dặm đường. Một thìa mật năm nghìn đoá hoa! Một thìa của hài hoà và năm nghìn kinh nghiệm, hàng nghìn và hàng nghìn kinh nghiệm...
Và nhớ chỉ một điều: dù ở bất kì đâu, là toàn bộ ở đó đi, bằng không thì bạn sẽ tới thăm hoa và bạn sẽ ra đi mà không có mật. Đó là khổ duy nhất có thể xảy ra cho con người và điều đó xảy ra cho hầu hết chín mươi chín phần trăm mọi người. Bạn đang trong vội vàng thế - nghĩ tới con ong trong vội vàng đến mức nó đến hoa nhưng chưa bao giờ chạm vào hoa bởi vì nó trong vội vàng thế để đi sang hoa khác. Không hoàn chỉnh, nó chuyển sang hoa khác nhưng vào lúc nó tới hoa khác thì cái ý tưởng này lại khao khát trong tâm trí nó để đi sang hoa khác nữa. Nó tới thăm năm nghìn hoa hay năm triệu hoa và quay về tay không. Đừng là loại ong đó! Khi bạn tới thăm hoa, thực sự tới thăm nó. Quên tất cả các hoa khác trên thế giới đi - không có hoa khác vào khoảnh khắc đó. Chỉ là con ong - vo vo và vui sướng và tận hưởng hoa. Ở cùng hoa toàn bộ hết mức. Thế thì bạn tích luỹ mật của cuộc sống và khi bạn chết bạn sẽ chết một cách phúc lạc, cực lạc. Bạn đã sống. Không có phàn nàn gì trong tim bạn, không miễn cưỡng.
Và tôi bảo bạn rằng nếu bạn đã sống mọi khoảnh khắc trong tính toàn bộ của nó, trong nhận biết, thì vào khoảnh khắc chết bạn có thể ban phúc cho tất cả - bạn bè của bạn và kẻ thù của bạn. Vâng, kẻ thù của bạn nữa, bởi vì không có họ thì bạn sẽ không có khả năng đạt tới tột đỉnh này. Họ là một phần, một phần của hiện tượng bí ẩn là cuộc sống.
Câu hỏi thứ năm:
Có lần thầy nói rằng trong câu hỏi có câu trả lời nằm đó cho nên bản chất của câu hỏi xác định ra bản chất của câu trả lời. Thế thì cái gì là câu hỏi nền tảng nhất mà tâm trí có thể hỏi?
Tâm trí không bao giờ có thể hỏi được bất kì câu hỏi nền tảng nào bởi vì bất kì cái gì tâm trí hỏi thì nhất định là hời hợt. Khi câu hỏi nảy sinh ra từ bản thể của bạn, không từ tâm trí bạn, thì nó sẽ không bằng lời, nó sẽ mang tính tồn tại. Bạn sẽ là câu hỏi - thế thì nó là nền tảng.
Một nhà huyền môn Sufi thường tới đền thờ mọi ngày và ông ấy sẽ đứng đó không nói lấy một lời, hết năm nọ đến năm kia. Mọi người trở nên tò mò.
Ai đó hỏi, "Ông chưa bao giờ nói cái gì cả, chúng tôi thậm chí chẳng thấy môi ông động đậy chút nào và chúng tôi đã quan sát ông, ngắm nhìn ông thật gần. Chúng tôi không cảm thấy rằng thậm chí bên trong ông đang nói điều gì, ông đứng đó như tảng đá. Đây là kiểu cầu nguyện gì vậy?"
Nhà huyền môn nói, "Ngày xưa chuyện xảy ra là một người ăn mày đứng trước một lâu đài của một hoàng đế. Hoàng đế bước ra, nhìn người ăn mày và nói, 'Ông yêu cầu cái gì? Ông muốn gì?' Người ăn mày nói, 'Nếu bằng việc nhìn tôi mà ông không thể hiểu nổi, thế thì chẳng cần phải nói. Tôi sẽ sang nhà khác. Nhìn tôi đây - trần trụi trong mùa đông lạnh lẽo, rét run. Nhìn vào bụng tôi đây - nó liền với lưng. Nhìn vào các chi tôi đây - tất cả thịt đều đã biến mất. Tôi là bộ xương còn ông lại hỏi tôi muốn gì? Sự hiện hữu của tôi ở đây còn không đủ sao?' Nhà vua trở nên sợ hãi, người ăn mày là phải. Phải cho người đó nhiều thứ."
Và nhà huyền môn nói, "Tôi đã đi qua trên con đường này. Từ ngày hôm đó tôi đã chấm dứt việc cầu nguyện, bởi vì phải nói gì cho hoàng đế về thế giới? Ông ấy không thể hiểu được tôi đang trong khổ gì sao? Tôi có phải nói điều đó không? Đòi điều đó sao? Tôi có phải lắm lời với ông ấy không? Nếu ông ấy không thể hiểu được sự hiện hữu của tôi, thì phỏng có ích gì mà đi nói về nó? Thế thì điều đó là vô dụng: nếu ông ấy không thể hiểu được sự hiện hữu của tôi thì ông ấy không thể hiểu được ngôn ngữ của tôi. Im lặng là lời cầu nguyện của tôi, không hỏi là câu hỏi của tôi, không ham muốn là ham muốn của tôi. Nó là tôi, nó là toàn bộ sự hiện hữu của tôi."
Điều đó là nền tảng, điều đó là nền móng, điều đó là cơ bản - nó tới từ chính gốc rễ. Từ radical (cơ bản) có nguồn gốc từ "roots" (gốc rễ). Một câu hỏi cơ bản, nền móng, nền tảng thì không bao giờ do tâm trí hỏi cả. Tâm trí không thể nào hỏi nó được; tâm trí là bất lực về nó. Tâm trí chỉ giống như sóng trên đại dương. Bạn có thể hỏi tôi sóng nào là sâu nhất không? Không sóng nào sâu cả, không sóng nào có thể sâu cả, bởi vì sóng chỉ có thể tồn tại trên bề mặt, chúng không thể ở trong chiều sâu được. Trong chiều sâu không có sóng.
Tâm trí là bề mặt, là sóng. Mọi câu hỏi do tâm trí đặt ra đều hời hợt. Câu hỏi nền tảng được hỏi khi tâm trí đã bị loại bỏ. Nó là câu hỏi vô trí, nó là câu hỏi hiện hữu. Thế thì bạn đứng với câu hỏi chứ thậm chí không nói ra lời bên trong bạn, bởi vì ai sẽ nói nó thành lời? Tâm trí đã bị gạt sang bên, toàn bộ sự tồn tại của bạn là dấu hỏi.
Và khi câu hỏi nền tảng đó được hỏi chỉ thế thì thầy mới trao cho bạn bản thân thầy trong tính toàn bộ của thầy. Thầy có thể rót bản thân mình vào sự hiện hữu của bạn. Khi bạn hỏi một câu hỏi nông cạn, thì tất nhiên câu trả lời nền tảng không thể được trao, bởi vì nó sẽ rơi vào đôi tai chết, vào trái tim chết. Khi bạn hỏi một câu hỏi thì phẩm chất của câu trả lời đã được quyết định trong nó.
Câu hỏi thứ sáu:
Thầy đã gọi chúng tôi là "người cổ đại." Nếu chúng tôi đã từng sống với các bậc thầy khác trong các kiếp quá khứ, thì làm sao lại có thể rằng chúng tôi đã bỏ lỡ họ một cách nhất quán thế?
Bởi vì bạn là rất nhất quán. Không nhất quán chút ít đi, bằng không thì bạn sẽ bỏ lỡ cả tôi nữa.
Câu hỏi thứ bẩy:
Thầy đã nói rằng Lão Tử sinh ra đã già rồi. Làm sao ông ấy đạt tới trí huệ và sự chín muồi của mình được? Liệu một bậc thầy có cần đưa ông ấy tới điểm mà ông ấy có thể được sinh ra đã già không?
Bạn thậm chí không có khả năng khôi hài. Bạn không hiểu chuyện đùa. Đây chỉ là những chuyện biểu tượng, hay trong bản thân chúng, nhưng nếu bạn bắt đầu hỏi các câu hỏi về chúng thì chúng trở thành xấu. Đấy là cách thức mà toàn bộ bí ẩn và thơ ca của sự vật bị mất đi; và đó là điều đã được làm. Toàn bộ thượng đế học tất cả đều là về những câu hỏi vô nghĩa như vậy. "Jesus có thực được sinh ra từ một người còn trinh không?" Nó là một biểu tượng đẹp. "Jesus có thực phục sinh không khi ông ấy đã chết, đã bị đóng đinh?'' Đây là một biểu tượng đẹp. "Có thật là Lão Tử sinh ra đã già, tám mươi tư tuổi, vẫn còn trong bụng mẹ tám mươi tư năm?" Đó là một chuyện đùa kiểu Lão Tử mà hay. Tôi ngờ rằng Lão Tử phải đã cho lan truyền tin đồn này - không ai khác có thể làm được điều đó, điều đó là tinh tế thế.
Nếu bạn hiểu chuyện đùa này, thì bạn hiểu. Nếu bạn không hiểu xin đừng hỏi câu hỏi. Quên nó đi, bởi vì câu hỏi sẽ phá huỷ nó hoàn toàn.
Tương truyền rằng bất kì khi nào chuyện đùa được kể thì đều có ba loại tiếng cười. Tiếng cười thứ nhất là từ người hiểu nó ngay lập tức - và chuyện đùa phải được hiểu ngay lập tức, không lỗ hổng thời gian, bằng không thì bạn thiếu mất cảm giác khôi hài. Đó là toàn bộ vấn đề của nó - rằng đột nhiên nó bật ra, đột nhiên nó chọc vào đâu đó bên trong, và bạn biết nó là gì. Bạn có thể không có khả năng giải thích cho người khác tại sao bạn cười, và bạn càng cố gắng giải thích, thì nó càng trở thành thách đố hơn. Tại sao bạn cười? Đấy là một hiện tượng tinh tế. Nó xảy ra như thế nào?
Khi ai đó kể chuyện đùa, thì chuyện đùa đi vào hai mức, đó là cách tiếng cười được tạo ra. Trên một mức mọi thứ đều đơn giản và bình thường, chẳng có gì đặc biệt, thế rồi bất thần có chỗ ngoặt ở cuối, điểm nút; tại cuối bỗng nhiên có điểm rẽ ngoặt - bạn chưa bao giờ trông đợi rằng điều này sẽ xảy ra. Đó là lí do tại sao nếu bạn đã nghe chuyện đùa đó thì sẽ không thể nào cười được, bởi vì thế thì chỗ rẽ không có đó, bạn đã biết nó. Khi chỗ rẽ bất thần tới mà bạn không hề ngờ tới, thậm chí ngay một giây trước đó không hề ngờ tới... mọi thứ trên đất bằng và bỗng nhiên bạn trên đỉnh Everest và mọi thứ đã thay đổi, và sự thay đổi buồn cười thế, phi logic thế, bất hợp lí thế... bạn bột phát trong tiếng cười. Nếu bạn hiểu chuyện đùa thì bạn hiểu nó ngay lập tức, không phải nỗ lực gì về phần bạn. Nó cũng giống như satori hay samadhi.
Thế rồi có kiểu cười thứ hai. Những người này hiểu chuyện đùa nhưng một chút ít lỗ hổng thời gian là cần thiết. Thế rồi nó chạm vào trí não của họ, không vào toàn thể sự hiện hữu của họ; tiếng cười của họ tới, nhưng tiếng cười này là từ đôi môi - hiện tượng trí não. Tiếng cười thứ nhất là từ bụng, tiếng cười thứ hai chỉ từ đầu. Họ hiểu vấn đề, nhưng trí não bao giờ cũng cần thời gian, nó không hiểu thấu rất nhanh chóng về điều gì đó. Ngay cả người thông minh nhất thì cũng có chút ít ngu đần, bởi vì bản chất của trí não là ở mức nó không thể nhảy được. Nó đi vào các bước logic, nó cần thời gian, nó là một quá trình, một hiện tượng dần dần - từng bước một bạn đạt tới kết luận.
Đó là tiếng cười thứ hai. Nó sẽ mờ nhạt, không rất sâu sắc, không rất thảnh thơi, không phải là thanh tâm, chỉ là hiện tượng trí não. Trong cái đầu, cái gì đó nhoáng lên, tạo ra chút gợn sóng, có vậy thôi. Nhưng tiếng cười thứ nhất thì sâu sắc đến mức nếu nó thực sự xảy ra, thì chuyện đùa có thể trở thành satori. Trong tiếng cười đó tâm trí có thể biến mất hoàn toàn.
Thế rồi có loại tiếng cười thứ ba... những người cười bởi vì người khác cười. Họ đã không hiểu, nhưng không muốn bị coi là ngu bởi vì họ đã không hiểu, nên họ cười, sau cùng. Thấy rằng mọi người đều cười, họ phải cười.
Mulla Nasruddin có lần tới Pháp. Vợ anh ta đi cùng anh ta và họ tới xem hài kịch. Cô vợ ngạc nhiên, bởi vì bất kì khi nào người này, người kể chuyện đùa trên sân khấu, để kể chuyện đùa hay làm gì đó, thì Mulla cười to đến mức át cả toàn bộ thính giả. Mọi người bắt đầu nhìn vào anh ta.
Cô vợ không thể hiểu được bởi vì cô ấy biết rõ rằng anh ta chẳng hiểu tiếng Pháp. Cho nên cô ấy hỏi, "Mulla, em đã sống với anh ba mươi năm rồi và em chưa bao giờ biết rằng anh biết tiếng Pháp. Anh hiểu thế nào? Và sao anh cười to thế?"
Mulla nói, "Anh tin cậy vào người này. Anh ta phải đang nói điều gì đó buồn cười và khi người ta phải cười, thì sao cười cuối cùng? Sao không cười đầu tiên? Và khi người ta phải cười, thì người ta nên cười to. Nó chẳng tốn kém gì và anh thì lại thích"
Đây là loại tiếng cười thứ ba - chẳng cái gì xảy ra cho bạn cả, nó chỉ là việc giả vờ. Bạn nghĩ rằng phải có cái gì đó khôi hài, bạn tin cậy vào người này hay bạn tin cậy vào những người khác đang cười và không cảm thấy ngu xuẩn bạn tham gia vào tiếng cười.
Bất kì khi nào một chuyện đùa được kể thì bạn ngay lập tức bật ra ba loại tiếng cười này.
Đây chính là một chuyện đùa kiểu Lão Tử. Không ai có thể sống trong bụng mẹ đến tám mươi tư năm được. Cho dù Lão Tử có thể, nghĩ tới người mẹ nữa! Lão Tử có thể đã chứng ngộ và có thể sống, nhưng người mẹ... người mẹ đáng thương, nghĩ về bà ấy nữa. Thậm chí chín tháng cũng là quá nhiều, mà mãi tám mươi tư năm... Người mẹ chắc phải chết từ trước đó lâu rồi.
Không, nó là khôi hài tinh tế. Nó nói rằng Lão Tử sinh ra đã trí huệ. Nó là một thứ biểu tượng. Từ chính thời thơ ấu của mình ông ấy đã trí huệ. Đó là ý nghĩa duy nhất. Ông ấy trí huệ tới mức tin đồn lan rộng rằng ông ấy sinh ra đã già.
Jesus thuần khiết thế, làm sao ông ấy có thể được sinh ra từ ham muốn nhục dục? Ông ấy đã được sinh ra từ ham muốn nhục dục đấy, không có cách nào khác - cuộc sống không cho ngoại lệ. Ông ấy đã được sinh ra từ tình yêu thông thường. Nhưng câu chuyện này nói điều gì đó rất đẹp. Câu chuyện này không thực nhưng tôi nói nó là thực! Nó không thực như một sự kiện nhưng nó là thực như chân lí. Và sự kiện là gì trước chân lí? Sự kiện là tính sự kiện thông thường của cuộc sống. Không, mẹ của Jesus không phải là đồng trinh - nếu bạn đi vào sự kiện thông thường. Nhưng bà ấy là đồng trinh, bằng không thì làm sao một sự thuần khiết như vậy, một đứa trẻ hồn nhiên như vậy có thể được sinh ra từ bà ấy? Bà ấy là đồng trinh. Bà ấy phải rất rất hồn nhiên, tuyệt đối hồn nhiên, dường như bà ấy chưa bao giờ biết bất kì đàn ông nào. Đó là ý nghĩa. ý nghĩa là dường như - dường như bà ấy chưa bao giờ biết tới dục là gì, dường như bà ấy chưa bao giờ biết giao hợp là gì. Nhưng đấy là "dường như"; một khi bạn bắt đầu buộc chúng thành sự kiện thì bạn ngu. Và tất cả các nhà thần học đều ngu cả. Họ cố gắng chứng minh rằng có, bà ấy là đồng trinh, và Thượng đế đã cho phép một ngoại lệ vào khoảnh khắc đó của lịch sử.
Đây là cách nói một điều đẹp đẽ nào đó không thể nào được nói khác đi. Đấy chỉ là việc nói rằng Jesus tới từ một nguồn đồng trinh, Jesus tới từ hồn nhiên thuần khiết không biết gì tới bất kì ô uế nào của thế giới và thân thể. Có vậy thôi. Đừng nhấn mạnh rằng điều đó phải được giải thích bởi vì việc giải thích giết chết chính linh hồn của nó.
Câu hỏi cuối cùng:
Thầy đã nói rằng thầy đơn thuần là sự hiện diện và không thể làm cái gì cả. Nhưng tôi và mọi người khác mọi lúc đều cảm thấy rằng trong từ bi của thầy với chúng tôi thì thầy đang ảnh hưởng tới chúng tôi và các sự kiện đem chúng tôi tới gần hơn ngôi đền của thầy. Đây có phải là trí tưởng tượng của chúng tôi đang giở thủ đoạn không?
Tôi không thể làm gì được nhưng sự hiện diện của tôi thì có thể. Khi tôi nói tôi không thể làm gì được, tôi chỉ ngụ ý rằng không cái tôi nào tồn tại trong tôi; người làm đã tan biến. Cho nên không có người làm thì làm sao bạn làm được cái gì? Nhưng mọi sự xảy ra. Và khi người làm tan biến thì những điều lớn lao xảy ra. Tôi không thể đòi chủ quyền lên chúng hay quyền người làm lên chúng - tôi không là người làm. Trong thực tế tôi không hiện hữu. Tôi chỉ là sự hiện diện mà không có cái nhãn nào gắn vào nó, chỉ là lối mở. Nhiều điều là có thể nếu bạn ở trong sự hiện diện của tôi. Nếu bạn cho phép sự hiện diện của tôi đi vào trong bạn, tan chảy trong bạn, trở thành một phần của bạn, thì nhiều điều là có thể. Ngay cả điều không thể cũng thành có thể - nhưng tôi không là người làm, điều đó xảy ra. Tôi không đặc biệt làm điều đó.
Tôi cũng là một người quan sát như bạn là người quan sát. Điều đó đang xảy ra. Nếu bạn ra mặt trời và bảo mặt trời rằng bạn rất biết ơn bởi vì nó đã phá huỷ bóng tối cho bạn trên trái đất lâu thế, thì mặt trời sẽ ngạc nhiên. Mặt trời sẽ nói, "Ta không biết bóng tối là gì. Ta chưa bao giờ bắt gặp nó. Ta chưa bao giờ phá huỷ nó, bởi vì làm sao bạn có thể phá huỷ một thứ mà bạn chưa bao giờ bắt gặp?" Nhưng điều đang xảy ra tất cả đều là một: ánh sáng tới, bóng tối biến mất.
Nếu bạn cho phép sự hiện diện này đang ở đây, thì nhiều điều là có thể. Bóng tối có thể biến mất, nhưng tôi không là người làm. Tôi không ép buộc điều gì lên bạn bởi vì điều đó sẽ là bạo hành, và cho dù nó không phải là bạo hành thì tôi cũng không thể làm điều đó bởi vì người làm không còn nữa. Nếu bạn tới trong tôi thì bạn sẽ không gặp ai ở đó cả. Ngôi đền là tuyệt đối trống vắng. Ngôi đền thực bao giờ cũng trống rỗng. Nếu bạn tìm thấy một Thượng đế ngồi bên trong, thế thì nó là ngôi đền nhân tạo. Cái không là ngôi đền duy nhất.
Vâng, tôi không làm gì cho bạn cả, nhưng nhiều điều xảy ra. Cho nên đừng nghĩ rằng điều này có thể là tưởng tượng, bởi vì đây có thể là thủ đoạn của tâm trí mà nghĩ rằng điều này là tưởng tượng. Bởi vì thế thì tâm trí có thể đóng. Việc nghĩ rằng điều này là tưởng tượng, là sự phóng chiếu, thế này thế nọ, thì tâm trí có thể đóng và thế thì mọi sự sẽ dừng lại.
Bạn không nghe tâm trí. Trong khi bạn ở cùng tôi thì đừng cùng với tâm trí của bạn. Tôi là vô trí; cách duy nhất để ở cùng tôi là cũng là vô trí và thế thì mọi sự xảy ra. Không ai làm chúng, chúng đơn giản xảy ra theo cách của chúng.
Ngồi im lặng, tĩnh lặng cùng tôi, bạn trưởng thành. Không ai làm gì cả, cả tôi cũng không mà bạn cũng không. Chỉ ngồi im lặng, sự tồn tại bên trong bạn sẽ trưởng thành theo cách của nó.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét