Osho - Thuyền rỗng - Chương 4. Xin lỗi

CHƯƠNG 4. XIN LỖI

Nếu một người lỡ giẫm lên chân người lạ
trong bãi chợ,
thì người đó xin lỗi lễ phép:
và đưa ra lời giải thích:
“Chỗ này đông người quá.”
Nếu anh giẫm lên chân em,
Anh nói, “Xin lỗi,” và như vậy thôi
Nếu bố mẹ giẫm lên chân con mình
chẳng lời nào được nói ra.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Trí huệ hoàn hảo là không lập kế hoạch
Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bầy,
Chân thành hoàn hảo không đưa ra lời bảo đảm nào.
Tất cả những cái vĩ đại, tất cả những cái đẹp đẽ, tất cả những điều đúng đắn và thực, bao giờ cũng tự phát. Bạn không thể lập kế hoạch cho nó. Khoảnh khắc bạn lập kế hoạch cho nó, mọi thứ đi sai. Khoảnh khắc việc lập kế hoạch đi vào, mọi thứ trở thành không thực nữa.
Nhưng điều này đã xảy ra cho nhân loại. Tình yêu của bạn, chân thành của bạn, chân lí của bạn, mọi thứ, đều đã đi sai bởi vì bạn đã lập kế hoạch nó, bởi vì bạn đã được dạy không được tự phát. Bạn đã được dạy thao túng bản thân mình, kiểm soát, quản lí, và không phải là một luồng chảy tự nhiên. Bạn đã trở thành cứng nhắc, đông đặc, chết.
Cuộc sống không biết tới lập kế hoạch. Tự bản thân nó là đủ. Cây cối có lập kế hoạch cách nó lớn lên, cách nó chín muồi, cách nó đi tới ra hoa không? Chúng đơn giản lớn lên không ý thức tới việc lớn lên đó. Không có tự ý thức, không có tách biệt.
Bất kì khi nào bạn bắt đầu lập kế hoạch, bạn đã phân chia bản thân mình, bạn đã trở thành hai; một người đang kiểm soát và một người bị kiểm soát. Xung đột đã nảy sinh, bây giờ bạn sẽ chẳng bao giờ an bình nữa. Bạn có thể thành công trong việc kiểm soát nhưng sẽ không có an bình; bạn có thể không thành công trong kiểm soát, thế nữa cũng sẽ không có an bình. Bất kì khi nào bạn thành công hay thất bại, chung cuộc bạn sẽ đi tới nhận ra rằng bạn đã thất bại. Thất bại của bạn sẽ là thất bại, mà thành công của bạn cũng sẽ là thất bại. Bất kì cái gì bạn làm, cuộc sống của bạn sẽ khổ.
Phân chia này tạo ra cái xấu xí, bạn không phải là một, và cái đẹp thuộc vào cái một, cái đẹp thuộc vào cái toàn thể hài hoà. Mọi nền văn hoá, mọi nền văn minh, mọi xã hội, đều làm cho bạn xấu. Tất cả các đạo đức đều làm cho bạn xấu bởi vì nó dựa trên phân chia, trên kiểm soát.
Tôi đã từng nghe rằng Baal Shem đã du hành trên một chiếc xe đẹp với ba ngựa kéo. Nhưng ông ấy liên tục ngạc nhiên, bởi vì trong ba ngày ông ấy đã du hành không có đến một lần nghe thấy tiếng ngựa hí. Điều gì đã xảy ra cho những con ngựa này? Thế rồi đột nhiên vào ngày thứ tư, một nông dân đi ngang qua hét lên bảo ông ấy thả lỏng dây cương ra. Ông ấy thả lỏng dây cương và bỗng nhiên tất cả ba con ngựa bắt đầu hí, chúng trở nên sinh động. Trong ba ngày liên tục chúng đã chết.
Điều này đã xảy ra cho tất cả các bạn, cho toàn thể nhân loại. Bạn không thể hí, và chừng nào ngựa còn chưa hí, ngựa là chết, bởi vì việc hí có nghĩa là nó hưởng thú, có sự tuôn trào. Nhưng bạn không thể hí, bạn chết. Cuộc sống của bạn không phải là bài ca tuôn trào theo bất kì cách nào, điệu vũ xảy ra khi năng lượng quá nhiều.
Việc nở hoa bao giờ cũng là xa hoa, nó không phải là sự cần thiết. Không cây nào cần hoa như sự cần thiết cả, rễ là đủ. Việc nở hoa bao giờ cũng là xa hoa. Hoa chỉ tới khi cây có quá nhiều, nó cần cho, nó cần chia sẻ.
Bất kì khi nào bạn có quá nhiều, cuộc sống trở thành điệu vũ, lễ hội. Nhưng xã hội không cho phép bạn nhảy múa, lễ hội, cho nên xã hội phải thấy rằng bạn chưa bao giờ có nhiều năng lượng hơn cần thiết. Bạn chỉ được phép sống ở mức chết đói. Bạn không được phép quá nhiều, bởi vì một khi bạn quá nhiều, bạn không thể bị kiểm soát, và xã hội muốn kiểm soát bạn. Nó là sự chi phối, rất tinh vi.
Mọi đứa trẻ được sinh ra đều tuôn trào. Thế rồi chúng ta phải cắt nguồn năng lượng, chúng ta phải cắt xén đứa trẻ chỗ này chỗ kia sao cho nó trở thành kiểm soát được. Và điều cơ bản của tất cả việc kiểm soát là phân chia đứa trẻ thành hai. Thế thì bạn chẳng cần bận tâm nữa, bản thân nó sẽ thực hiện việc kiểm soát. Thế thì bạn không phải bận tâm, tự bản thân nó sẽ là kẻ thù của cái ta riêng của nó.
Cho nên họ bảo đứa trẻ: Điều này là sai. Đừng làm cái này. Bỗng nhiên đứa trẻ bị phân chia, bây giờ nó biết cái gì sai, bây giờ nó biết phần nào của con người nó là sai, và đầu nó trở thành người điều khiển.
Qua phân chia trí tuệ đã trở thành người kiểm soát, người chủ. Nếu bạn không phân chia, bạn sẽ không có cái đầu nào. Không phải là cái đầu sẽ biến mất hay cái đầu sẽ rơi mất, nhưng bạn sẽ không phải là người hướng theo đầu nữa - toàn bộ bản thể bạn sẽ là bạn.
Ngay bây giờ bạn chỉ là cái đầu, phần còn lại của thân thể chỉ để đỡ cho cái đầu. Cái đầu đã trở thành kẻ khai thác, kẻ độc tài. Và điều này đã tới qua xung đột, việc tạo ra xung đột trong bạn. Bạn đã được dạy rằng cái này là tốt và cái kia là xấu. Trí tuệ biết nó và thế thì trí tuệ cứ giữ việc kết án bạn.
Nhớ lấy, nếu bạn kết án bản thân mình, bạn sẽ kết án mọi người - bạn sẽ kết án cái toàn thể. Và một người kết án bản thân mình không thể yêu được. Một người kết án bản thân mình không thể cầu nguyện được. Một người kết án bản thân mình, với người đó không có Thượng đế, không thể có được. Tâm trí kết án không bao giờ có thể đi vào ngôi đền thiêng liêng được. Chỉ khi bạn nhảy múa, chỉ khi bạn cực lạc, không kết án, chỉ khi bạn tuôn trào không ai ngồi kiểm soát, không ai quản lí, cuộc sống mới trở thành buông bỏ; nó không nghi lễ, nó là tự nhiên. Thế thì bạn đi vào, thế thì mọi nơi đều là cánh cửa. Thế thì bạn có thể đạt tới ngôi đền đó từ bất kì nơi nào.
Nhưng ngay bây giờ, như bạn hiện giờ, bạn bị tinh thần phân liệt. Mà bạn cũng không chỉ tinh thần phân liệt khi nhà phân tâm nói rằng bạn là như vậy. Không cần bất kì nhà phân tâm nào để phân tích bạn cả. Xã hội tạo ra tinh thần phân liệt; phân chia là tinh thần phân liệt. Bạn không phải là một. Bạn được sinh ra là một nhưng ngay lập tức xã hội bắt đầu làm việc trên bạn, cuộc giải phẫu chính sắp sửa được thực hiện, bạn liên tục bị mổ cho tới khi bị phân chia ra. Thế thì xã hội thấy thoải mái bởi vì bạn đang đánh nhau với chính mình, năng lượng của bạn bị tiêu tán trong cuộc chiến bên trong, nó chưa bao giờ tuôn trào. Thế thì bạn không nguy hiểm.
Năng lượng tuôn trào trở thành nổi dậy. Năng lượng tuôn trào bao giờ cũng mang tính nổi dậy, năng lượng tuôn trào bao giờ cũng trong cách mạng. Nó giống hệt dòng sông trong cơn lụt - nó không tin vào đôi bờ, vào qui tắc, vào luật lệ, nó đơn giản cứ tuôn trào hướng ra biển cả. Nó chỉ biết một đích - làm sao trở thành biển cả, làm sao trở thành vô hạn.
Năng lượng tuôn trào bao giờ cũng chuyển hướng theo Thượng đế. Thượng đế đang bị lỡ trong thế giới chúng ta, không phải vì khoa học, không phải vì kẻ vô thần, bởi vì cái gọi là tôn giáo. Họ đã phân chia bạn quá nhiều đến mức dòng sông cứ tự đánh nhau với mình. Chẳng còn lại gì để đi nữa, không còn năng lượng nào; bạn mệt mỏi vì đánh nhau với bản thân mình thế, làm sao bạn có thể đi về biển cả được?
Một trong các luật cơ bản của Đạo, của Lão Tử, của Trang Tử, là ở chỗ nếu bạn tự phát thì đó là lời cầu nguyện cao nhất; bạn không thể lỡ được Thượng đế, dù bạn làm bất kì cái gì thì bạn cũng sẽ đạt tới ngài. Cho nên Trang Tử chưa bao giờ nói về Thượng đế cả; việc nói là không liên quan, nó là không cần. Ông ấy chỉ nói về cách đem cái toàn thể vào trong bạn. Điều linh thiêng là không liên quan. Khi bạn trở thành cái toàn thể, bạn trở thành linh thiêng. Khi những phân mảnh của bạn tan biến vào trong cái một, cuộc sống của bạn đã trở thành lời cầu nguyện. Họ chưa bao giờ nói về lời cầu nguyện, nó chẳng cần.
Tự phát, sống như cái toàn thể… Nếu bạn muốn sống như cái toàn thể, bạn không thể lập kế hoạch được. Ai sẽ lập kế hoạch? Bạn không thể quyết định cho ngày mai, bạn chỉ có thể sống ở đây và bây giờ. Ai sẽ quyết định? Nếu bạn quyết định, phân chia đã đi vào, thế thì bạn sẽ phải thao túng. Ai sẽ lập kế hoạch? Tương lai là chưa biết, và làm sao bạn có thể lập kế hoạch cho cái chưa biết? Nếu bạn lập kế hoạch cho cái chưa biết thì việc lập kế hoạch đó sẽ tới từ quá khứ. Điều đó có nghĩa là cái chết sẽ kiểm soát cái sống. Quá khứ là chết, và quá khứ lại cứ kiểm soát tương lai, do đó bạn mới chán thế. Điều đó là tự nhiên, nó phải xảy ra. Cái chán tới từ quá khứ, bởi vì quá khứ là chết và quá khứ đang cố gắng kiểm soát tương lai.
Tương lai bao giờ cũng là cuộc phiêu lưu, nhưng bạn không cho phép nó được là cuộc phiêu lưu. Bạn lập kế hoạch nó. Một khi được lập kế hoạch, cuộc sống của bạn chạy theo rãnh. Nó không phải là dòng sông.
Khi bạn chạy theo rãnh, bạn biết nơi bạn đi, cái gì xảy ra. Mọi thứ chỉ là sự lặp lại. Ai sẽ lập kế hoạch? Nếu tâm trí lập kế hoạch, tâm trí bao giờ cũng là của quá khứ. Cuộc sống không thể được lập kế hoạch, bởi vì qua lập kế hoạch bạn đang tự tử.
Cuộc sống chỉ có thể là không lập kế hoạch, chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác vào cái chưa biết. Nhưng nỗi sợ của bạn là gì? Bạn sẽ có đó để đáp ứng; bất kì tình huống nào bạn sẽ có đó để đáp ứng. Nỗi sợ của bạn là gì? Tại sao phải lập kế hoạch?
Nỗi sợ tới bởi vì bạn không chắc chắn về liệu bạn sẽ có đó hay không. Bạn vô ý thức thế, đó là điều không chắc chắn. Bạn không tỉnh táo. Bạn định tới cuộc phỏng vấn để kiếm việc, cho nên bạn lập kế hoạch trong óc về phải trả lời gì, trả lời thế nào, đi vào văn phòng thế nào, đứng thế nào, ngồi thế nào. Nhưng tại sao? Bạn sẽ có đó, bạn có thể đáp ứng chứ.
Nhưng bạn không chắc chắn về bản thân mình, bạn không tỉnh táo thế, bạn vô ý thức thế, bạn không biết - nếu bạn không lập kế hoạch, cái gì đó có thể đi sai. Nếu bạn tỉnh táo, thế thì không có vấn đề. Bạn sẽ ở đó, cho nên dù tình huống đòi hỏi bất kì cái gì, bạn sẽ đáp ứng.
Và nhớ lấy, việc lập kế hoạch này không ích đâu, bởi vì nếu bạn không thể có ý thức, không thể nhận biết trong một tình huống bạn đang lập kế hoạch, thế thì việc lập kế hoạch đó cũng được thực hiện trong giấc ngủ thôi. Nhưng bạn có thể lặp lại nó nhiều lần đến mức nó thành máy móc, thế thì khi câu hỏi đó được hỏi bạn có thể trả lời. Câu trả lời là làm sẵn, không cần bạn. Nó là một hình mẫu cố định, bạn đơn giản lặp lại nó; bạn trở thành một thiết bị máy móc, bạn không cần ở đấy chút nào. Câu trả lời có thể được đưa ra, nó tới từ kí ức; nếu bạn đã lặp lại nó nhiều lần, bạn biết bạn có thể dựa vào nó.
Qua việc lập kế hoạch cuộc sống trở thành ngày càng vô ý thức hơn, và bạn càng vô ý thức, bạn càng cần lập kế hoạch hơn. Trước khi thực sự chết, bạn đã chết rồi. Sống có nghĩa là đáp ứng, nhạy cảm. Sống có nghĩa: bất kì cái gì tới, tôi sẽ có đó để đáp ứng, và việc đáp ứng sẽ tới từ tôi, không từ kí ức. Tôi sẽ không chuẩn bị nó.
Thấy khác biệt này khi một nhà truyền giáo Ki tô giáo hay một mục sư, một linh mục, chuẩn bị cho buổi lễ của mình.
Có lần tôi tới thăm một trường cao đẳng thượng đế học. Tại đó họ chuẩn bị cho các mục sư, các linh mục - huấn luyện năm năm. Thế là tôi hỏi họ Jesus đã được chuẩn bị và huấn luyện ở đâu, ai đã dạy ông ấy cách nói.
Tất nhiên các linh mục Ki tô giáo này đều chết cả, mọi thứ về họ đều đã được lập kế hoạch. Khi họ nói điều này, một cử chỉ nào đó phải được thực hiện; thậm chí cử chỉ cũng không được phép tự phát. Khi bạn nói điều đó, bạn phải có cái nhìn nào đó; thậm chí đến mắt cũng không được phép tự phát. Cách bạn phải đứng, khi nào bạn phải hô to, và khi nào bạn phải thì thào, khi nào bạn phải đập bàn và khi nào không - mọi sự đều được lập kế hoạch.
Tôi hỏi họ Jesus được huấn luyện ở đâu. Ông ấy không phải là mục sư chút nào, ông ấy không phải là linh mục. Ông ấy chưa bao giờ tới bất kì trường cao đẳng thượng đế học nào, ông ấy là con của thợ mộc.
Trong hai nghìn năm các linh mục Ki tô giáo đã được huấn luyện nhưng họ đã không tạo ra được dù chỉ một Jesus, và họ sẽ chẳng bao giờ tạo ra một người như vậy nữa bởi vì Jesus không thể được tạo ra. Bạn không thể tạo ra Jesus trong xưởng. Và những nơi này là xưởng, các trường cao đẳng thượng đế học này. Tại đó bạn tạo ra các tu sĩ, và nếu các tu sĩ này chán ngấy, chết, một gánh nặng, điều hiển nhiên là nó sẽ là như vậy.
Có hai kiểu tôn giáo. Một là của tâm trí - nó là chết. Tôn giáo đó được biết tới như thượng đế học. Thế rồi có một kiểu tôn giáo khác, cái thực, cái tự phát. Nó không phải là thượng đế học, nó là huyền môn. Và nhớ lấy, Hindu có thượng đế học này, Mô ha mét giáo có thượng đế học khác, Ki tô giáo lại có thượng đế học khác nữa, nhưng tôn giáo, tôn giáo huyền môn, là một; nó không thể khác.
Phật và Jesus và Trang Tử và Lão Tử, họ đều là một bởi vì họ không phải là các nhà thượng đế học. Họ không nói từ cái đầu, họ đơn giản rót ra từ trái tim mình. Họ không phải là các nhà logic, họ là nhà thơ. Họ không nói điều gì theo kinh sách, họ không được huấn luyện cho nó, họ đơn giản đáp ứng cho cái cần thiết trong bạn. Lời của họ không làm sẵn, thái độ họ không cố định, hành vi họ không được lập kế hoạch.
Bây giờ chúng ta đi vào lời kinh của Trang Tử.
Nếu một người lỡ giẫm lên chân người lạ
trong bãi chợ,
người đó xin lỗi lễ phép
và đưa ra lời giải thích:
“Chỗ này đông người quá.”
Xin lỗi là cần thiết bởi vì không có mối quan hệ, người khác là người lạ. Giải thích là cần thiết bởi vì không có tình yêu. Nếu có tình yêu, không cần lời giải thích, người kia sẽ hiểu. Nếu có tình yêu, không cần xin lỗi, người kia sẽ hiểu - tình yêu bao giờ cũng hiểu biết.
Cho nên không có đạo đức nào cao hơn tình yêu, không thể có được. Tình yêu là luật cao nhất, nhưng nếu nó không có đó thế thì thứ thay thế là cần thiết. Giẫm lên chân người lạ trong bãi chợ, lời xin lỗi là cần thiết, và cần lời giải thích nữa:
“Chỗ này đông người quá.”
Liên quan tới điều này, một điều cần phải được hiểu. Tại phương Tây thậm chí chồng cũng sẽ đưa ra lời xin lỗi, vợ sẽ đưa ra lời giải thích. Điều đó có nghĩa là tình yêu đã biến mất. Điều đó có nghĩa là mọi người đã trở thành người xa lạ, rằng không có gia đình, rằng mọi chỗ đều trở thành bãi chợ. Tại phương Đông người ta không thể nào quan niệm được điều này, nhưng người phương Tây nghĩ rằng người phương Đông là thô lỗ. Chồng không bao giờ đưa ra lời giải thích - không cần, bởi vì chúng ta không phải là người xa lạ và người kia có thể hiểu được. Khi người kia không thể hiểu được, chỉ thế thì xin lỗi mới là cần thiết. Và nếu tình yêu không thể hiểu được, xin lỗi sẽ làm được điều gì tốt lành đây?
Nếu thế giới này trở thành một gia đình, mọi lời xin lỗi sẽ biến mất, tất cả lời giải thích sẽ biến mất. Bạn đưa ra lời giải thích bởi vì bạn không chắc chắn về người kia. Giải thích là thủ đoạn để tránh xung đột, xin lỗi là phương pháp để tránh xung đột. Nhưng xung đột vẫn có đó, và bạn sợ nó.
Đây là cách thức văn minh để thoát ra xung đột! Bạn đã giẫm lên chân người lạ, bạn thấy bạo hành trong mắt người đó - người đó đã trở nên hùng hổ, người đó sẽ đánh bạn. Xin lỗi là cần thiết, xin lỗi sẽ làm dịu cơn giận của anh ta - nó là thủ đoạn. Bạn không cần chân thực trong lời xin lỗi, nó chỉ là biện pháp xã hội, nó vận hành như chất bôi trơn. Bạn đưa ra lời giải thích chỉ để nói: tôi không chịu trách nhiệm, chỗ này đông quá, nó là bãi chợ, chẳng thể làm gì được, điều đó phải xảy ra. Việc giải thích nói: tôi không chịu trách nhiệm.
Tình yêu bao giờ cũng có trách nhiệm, dù chỗ đó có đông hay không, bởi vì tình yêu bao giờ cũng nhận biết và tỉnh táo. Bạn không thể đổ trách nhiệm cho tình huống được, bạn chịu trách nhiệm.
Nhìn vào hiện tượng này đi... Xin lỗi là một cách thức, giống hệt như chất bôi trơn, để tránh xung đột; còn giải thích là đổ trách nhiệm lên cái gì đó khác. Bạn không nói, “Tôi vô ý thức, không nhận biết, đó là lí do tại sao tôi đã giẫm lên chân anh.” Bạn nói, “Chỗ này đông quá!”
Người tôn giáo không thể làm điều này được, và nếu bạn làm điều này, bạn sẽ chẳng bao giờ trở thành người tôn giáo cả, bởi vì tôn giáo có nghĩa là nhận tất cả trách nhiệm đang có đó, không tránh né, không trốn chạy. Bạn càng có trách nhiệm, nhận biết sẽ càng nảy sinh từ đó ra; bạn càng cảm thấy ít trách nhiệm, bạn càng trở nên nhiều vô ý thức hơn. Bất kì khi nào bạn cảm thấy rằng bạn không có trách nhiệm, bạn sẽ đi ngủ. Và điều này đã xảy ra - không chỉ trong các mối quan hệ cá nhân trên mọi mức độ xã hội.
Chủ nghĩa Mác nói rằng xã hội chịu trách nhiệm cho mọi điều. Nếu một người nghèo, xã hội có trách nhiệm, nếu một người là kẻ cắp, xã hội chịu trách nhiệm. Bạn không chịu trách nhiệm, không cá nhân nào chịu trách nhiệm cả. Đó là lí do tại sao chủ nghĩa cộng sản là phản tôn giáo - không phải bởi vì nó phủ nhận Thượng đế, không phải bởi vì nó nói không có linh hồn, mà bởi vì điều này: nó đổ toàn bộ trách nhiệm lên xã hội, bạn không chịu trách nhiệm.
Nhìn vào thái độ tôn giáo này đi, hoàn toàn khác, khác về chất. Người tôn giáo nghĩ bản thân mình có trách nhiệm: Nếu ai đó ăn xin, tôi có trách nhiệm. Người ăn xin có thể ở tại đầu kia trên thế giới, tôi có thể không biết anh ta, tôi có thể không bắt gặp con đường của anh ta, nhưng nếu có một người ăn xin, tôi có trách nhiệm. Nếu chiến tranh xảy ra ở bất kì đâu, ở Israel, ở Việt Nam, bất kì đâu, tôi không tham dự vào nó theo bất kì cách nào thấy được, nhưng tôi vẫn có trách nhiệm. Tôi ở đây. Tôi không thể đổ trách nhiệm lên xã hội được. Và bạn ngụ ý gì khi bạn nói xã hội? Xã hội này là ở đâu vậy? Đây là một trong những thoái thác lớn lao nhất. Chỉ cá nhân tồn tại - bạn sẽ chẳng bao giờ bắt gặp xã hội cả. Bạn sẽ chẳng bao giờ có thể chỉ rõ nó ra: Đây là xã hội. Mọi nơi các nhân đều đang trong sự tồn tại, còn xã hội chỉ là lời.
Xã hội ở đâu? Các nền văn minh cổ đã chơi xỏ. Họ nói: Thượng đế chịu trách nhiệm, số mệnh chịu trách nhiệm. Bây giờ chủ nghĩa cộng sản lại chơi cùng trò đó bằng việc nói rằng xã hội chịu trách nhiệm. Nhưng xã hội ở đâu? Thượng đế có thể ở đâu đó, xã hội thì chẳng ở đâu cả; chỉ có các cá nhân. Tôn giáo nói: Bạn..., đúng hơn, tôi, có trách nhiệm. Không lời giải thích nào cần để tránh né điều này.
Và nhớ một điều nữa: bất kì khi nào bạn cảm thấy rằng bạn có trách nhiệm cho tất cả những cái xấu xa, cho tất cả những cái lộn xộn, hỗn hoạn, chiến tranh, bạo hành, hùng hổ, bỗng nhiên bạn trở nên tỉnh táo. Trách nhiệm thấm vào tim bạn và làm cho bạn nhận biết. Khi bạn nói, “Chỗ này đông quá,” bạn có thể cứ bước đi trong giấc ngủ. Thực sự, bạn giẫm lên chân người khác không phải bởi vì chỗ này đông quá, mà bởi vì bạn vô ý thức. Bạn đang bước đi như người mộng du, người đi trong khi ngủ. Khi bạn giẫm lên chân người đó, bạn bỗng nhiên nhận biết, bởi vì bây giờ tình huống là nguy hiểm. Bạn đưa ra lời xin lỗi, bạn rơi vào giấc ngủ, và bạn lại nói, “Chỗ này đông quá!” Bạn lại bước, thế rồi bạn bắt đầu đi nữa.
Tôi đã nghe về một dân quê mộc mạc, người tới thành phố lần đầu tiên. Trên sân ga ai đó giẫm lên chân anh ta và nói, “Xin lỗi.” Thế rồi anh ta đi vào trong một khách sạn, ai đó lại va phải anh ta và nói, “Xin lỗi!” Thế rồi anh ta đi vào rạp hát và ai đó gần như làm cho anh ta ngã, và người đó nói, “Xin lỗi.”
Thế là người dân quê này nói, “Hay nhỉ, chúng tôi chưa bao giờ biết tới thủ đoạn này, Cứ làm bất kì cái gì anh muốn làm với bất kì ai rồi nói xin lỗi!” Thế là anh ta đấm vào một người vừa đi qua và nói, “Xin lỗi!”
Bạn thực sự đang làm điều gì khi bạn nói xin lỗi? Giấc ngủ của bạn bị phá vỡ, bạn đang bước đi trong mơ - bạn phải đã mơ, tưởng tượng, cái gì đó đang trong tâm trí bạn - và thế rồi bạn giẫm lên ai đó. Không phải là chỗ này đông quá - bạn sẽ vấp ngay cả nếu không có ai ở đó, thậm chí thế thì bạn cũng sẽ giẫm lên ai đó.
Chính là bạn, cái vô ý thức của bạn, hành vi vô ý thức của bạn. Vị phật thì không thể vấp được cho dù đấy là bãi chợ, bởi vì ông ấy đi với ý thức đầy đủ. Bất kì điều gì ông ấy làm, ông ấy đều làm với chủ ý. Và nếu ông ấy giẫm lên chân bạn thì điều đó có nghĩa là ông ấy đã giẫm một cách có chủ ý, phải có lí do nào đó cho nó. Có thể chỉ để giúp bạn thức tỉnh, ông ấy có thể đã giẫm lên chân bạn chỉ để đánh thức bạn, nhưng ông ấy sẽ không nói rằng chỗ này đông quá, ông ấy sẽ không đưa ra bất kì lời giải thích nào.
Giải thích bao giờ cũng là lừa dối. Chúng có vẻ logic, nhưng chúng là giả tạo. Bạn đưa ra lời giải thích chỉ khi bạn phải che giấu cái gì đó. Bạn có thể theo dõi và quan sát điều này trong cuộc sống của riêng mình. Đây không phải là một lí thuyết, đây là một sự kiện đơn giản trong kinh nghiệm của mọi người - bạn đưa ra lời giải thích chỉ khi bạn muốn che giấu cái gì đó.
Chân lí không cần giải thích. Bạn càng nói dối nhiều, lại càng cần giải thích nhiều. Có biết bao nhiêu là kinh sách bởi vì con người đã nói dối nhiều thế, thế thì giải thích là cần có để che giấu điều nói dối. Bạn phải đưa ra lời giải thích, thế rồi giải thích này sẽ cần giải thích nữa, và nó cứ tiếp diễn mãi. Đấy là thoái hồi vô hạn. Và thậm chí với việc giải thích cuối cùng, chẳng cái gì được giải thích cả, điều dối trá cơ sở vẫn cứ là dối trá - bạn không thể chuyển lời nói dối thành chân lí chỉ bằng việc giải thích nó. Chẳng cái gì được giải thích bởi lời giải thích cả. Bạn có thể nghĩ như thế, nhưng đấy không phải là vấn đề.
Có lần chuyện xảy ra là Mulla Nasruddin đi bằng đường hàng không lần đầu tiên và anh ta sợ lắm nhưng anh ta không muốn ai biết. Điều này hay xảy ra cho mọi người với chuyến bay đầu tiên: chẳng ai muốn đây là chuyến bay đầu tiên của mình cả. Anh ta muốn hành xử một cách thờ ơ cho nên anh ta bước đi rất bạo dạn. Cái bạo dạn đó là lời giải thích: tôi bao giờ cũng du hành bằng đường hàng không. Thế rồi anh ta ngồi vào chỗ của mình và anh ta muốn nói điều gì đó chỉ để cho bản thân mình được thoải mái, bởi vì bất kì khi nào bạn bắt đầu nói, bạn đều trở nên bạo dạn; qua lời nói, bạn cảm thấy ít sợ đi.
Thế là Nasruddin nói với hành khách ngồi cạnh mình. Anh ta nhìn ra ngoài cửa sổ và nói, “Trông kìa, cao khủng khiếp làm sao! Người nom như con kiến.”
Người kia nói, “Thưa ông, chúng ta vẫn chưa cất cánh. Đấy đúng là kiến.”
Lời giải thích không thể che giấu điều gì cả. Thay vì thế, ngược lại, chúng để lộ ra. Nếu bạn có thể nhìn, nếu bạn có mắt, mọi lời giải thích đều trong suốt. Đáng ra tốt hơn anh ta nên giữ yên tĩnh. Nhưng đừng cố im lặng như việc giải thích. Như việc giải thích thì nó chẳng ích gì. Im lặng của bạn sẽ để lộ, và lời của bạn cũng để lộ - tốt hơn cả đừng là kẻ nói dối! Thế thì bạn không cần đưa ra bất kì lời giải thích nào. Tốt hơn cả là chân thực - điều dễ nhất là thành thực và chân thực. Nếu bạn sợ, tốt hơn cả là nói, “Tôi sợ,” và với việc chấp nhận sự kiện này thì sợ của bạn sẽ biến mất.
Chấp nhận là phép màu thế. Khi bạn chấp nhận rằng bạn sợ và nói, “Đây là chuyến đi đầu tiên của tôi,” bỗng nhiên bạn sẽ cảm thấy thay đổi choàng lên bạn. Nỗi sợ cơ sở không phải là nỗi sợ, nỗi sợ cơ sở là nỗi sợ về nỗi sợ: tôi không muốn bất kì ai biết rằng tôi sợ, tôi không muốn bất kì ai biết rằng tôi là kẻ hèn. Nhưng mọi người đều là kẻ hèn trong tình huống mới, và trong tình huống mới bạo dạn là ngu xuẩn. Hèn chỉ có nghĩa là tình huống quá mới đến mức tâm trí bạn không thể đưa ra bất kì câu trả lời nào, quá khứ không thể đưa ra câu trả lời được, cho nên bạn run rẩy. Nhưng thế lại là tốt! Tại sao cứ cố đưa ra câu trả lời từ tâm trí? Cứ run đi, và để cho câu trả lời tới từ tâm thức hiện tại của bạn. Bạn nhạy cảm, có thế thôi; đừng giết chết nhạy cảm này qua giải thích.
Lần sau bạn định đưa ra lời giải thích, nhận biết về điều bạn đang làm đi. Bạn có đang che giấu điều gì đó không, bạn có đang cố gắng giải thích xa xôi điều gì đó không? Không điều gì giống thế này sẽ có ích cả.
Một người mới trở thành người giầu có đi ra bãi biển, đắt nhất, dành riêng, và anh ta tiêu tiền điên dại chỉ để ảnh hưởng tới mọi người quanh anh ta. Ngày hôm sau, trong khi bơi, vợ anh ta chết đuối. Cô ấy được đưa lên cạn và một đám đông tụ tập, thế là anh ta hỏi, “Các ông làm gì bây giờ?”
Một người nói, “Chúng tôi định làm hô hấp nhân tạo cho vợ ông.”
Người giầu nói, “Hô hấp nhận tạo à? Đừng làm thế, cho cô ấy thứ thiệt. Tôi sẽ trả tiền cho điều đó.”
Bất kì điều gì bạn làm, bất kì điều gì bạn không làm, bất kì điều gì bạn nói, bất kì điều gì bạn không nói, đều làm lộ bạn. Mọi nơi gương đều có khắp xung quanh bạn. Mọi người khác đều là tấm gương, mọi tình huống đều là tấm gương - và bạn nghĩ bạn đang lừa dối ai? Nếu lừa dối trở thành thói quen, chung cuộc bạn sẽ lừa dối bản thân mình không ai khác cả. Chính cuộc sống của bạn đang phí hoài trong dối trá.
Trang Tử nói: Giải thích chỉ ra rằng ông không thành thực, ông không chân thực.
Nếu anh giẫm lên chân em,
Anh nói, “Xin lỗi,” và như vậy thôi
Hai anh em… khi mối quan hệ thân thiết hơn, khi bạn gần gũi hơn, người kia không phải là người lạ. Thế thì chẳng cần lời giải thích, người anh đơn giản nói xin lỗi. Người đó chấp nhận khiển trách. Người đó nói, “Tôi đã vô ý thức.” Người đó không đổ trách nhiệm lên ai đó khác, người đó chấp nhận điều đó và như vậy thôi. Mối quan hệ là gần gũi hơn.
Nếu bố mẹ giẫm lên chân con mình
chẳng lời nào được nói ra cả.
Không cần, mối quan hệ thậm chí còn thân thiết hơn nữa, gần gũi hơn nữa. Có tình yêu, và tình yêu đó sẽ làm mọi việc. Không cần cái gì thay thế, không lời giải thích, không xin lỗi.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Trí huệ hoàn hảo là không lập kế hoạch
Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bầy,
Chân thành hoàn hảo không đưa ra lời bảo đảm nào.
Nhưng tất cả những hoàn hảo này cần một điều - và đó là nhận biết tự phát; nếu không thì bạn bao giờ cũng sẽ có đồng tiền giả, bạn bao giờ cũng sẽ có khuôn mặt giả. Bạn có thể chân thành, nhưng nếu bạn phải nỗ lực, thế thì chân thành đó chỉ là hình thức.
Bạn có thể đáng yêu, nhưng nếu tình yêu của bạn cần tới nỗ lực, nếu tình yêu của bạn là tình yêu kiểu Dale Carnegie nói tới trong cuốn Cách thu phục bạn bè và ảnh hưởng tới mọi người, nếu kiểu tình yêu đó có đấy, nó không thể là thật được. Bạn đã thao túng nó. Thế thì ngay cả tình bạn cũng là chuyện kinh doanh.
Nhận biết về Dale Carnegies đi; đây là những người nguy hiểm, họ phá huỷ tất cả những gì là thật và chân thực. Họ chỉ cho bạn cách thu phục bạn bè, họ dạy bạn các thủ đoạn, kĩ thuật, họ làm bạn hiệu quả, họ cho bạn bí quyết.
Nhưng tình yêu không có bí quyết, nó không thể có được. Tình yêu không cần huấn luyện, và tình bạn không phải là cái gì đó bạn phải học. Tình bạn qua học sẽ không phải là tình bạn nữa, nó sẽ chỉ là khai thác - bạn đang khai thác người khác và lừa dối người đó. Bạn không thật, đây là mối quan hệ kinh doanh.
Nhưng ở Mĩ mọi thứ đều đã trở thành kinh doanh, cả tình bạn lẫn tình yêu. Sách của Dale Carnegies đã được bán hàng triệu cuốn, hàng trăm lần xuất bản, phổ biến chỉ sau Kinh Thánh.
Bây giờ không ai biết làm người bạn, điều đó phải học. Chẳng chóng thì chầy sẽ có các đại học về tình yêu, các khoá huấn luyện, thậm chí qua bưu điện, các bài học bạn có thể học và áp dụng. Và vấn đề là ở chỗ nếu bạn thành công thế thì bạn mất vĩnh viễn, bởi vì cái thực sẽ không bao giờ xảy ra cho bạn, cánh cửa đã hoàn toàn đóng lại. Một khi bạn trở thành hiệu quả trong việc nào đó, tâm trí chống lại. Tâm trí nói: Đây là lối tắt, mình biết rõ lắm, vậy tại sao chọn con đường khác?
Tâm trí bao giờ cũng theo hướng chống lại ít nhất. Đó là lí do tại sao người tinh ranh chẳng bao giờ yêu cả. Họ quá tinh ranh nên họ bắt đầu thao túng. Họ sẽ không nói điều trong tim họ, họ sẽ nói điều sẽ hấp dẫn. Họ sẽ nhìn vào người khác và thấy điều người đó muốn được nói. Họ sẽ không nói từ trái tim họ, họ sẽ chỉ tạo ra tình huống trong đó người khác bị lừa.
Chồng lừa vợ, vợ lừa chồng, bạn lừa bạn… Toàn bộ thế giới đã trở thành chỉ một đám đông các kẻ thù. Chỉ có hai kiểu kẻ thù: những người bạn không thể lừa được và những người bạn có thể lừa được. Đây là khác biệt duy nhất. Thế làm sao niềm cực lạc có thể có trong cuộc sống của bạn?
Cho nên đây không phải là quá trình học. Cái chân thực không thể tới qua việc đến trường, cái chân thực tới qua nhận biết - nếu bạn nhận biết, nếu bạn sống theo cách có ý thức. Nhìn vào khác biệt đi: sống có ý thức có nghĩa là sống cởi mở, không che giấu, không chơi trò chơi. Tỉnh táo có nghĩa là mong manh, và bất kì cái gì xảy ra, cứ xảy ra. Bạn chấp nhận nó, nhưng bạn không bao giờ thoả hiệp, bạn không bao giờ mua bất kì cái gì bằng việc từ bỏ tâm thức của mình. Thậm chí nếu điều đó có nghĩa là bạn bị bỏ lại toàn bộ một mình, bạn sẽ chấp nhận một mình, nhưng bạn sẽ tỉnh táo, nhận biết có ý thức. Chỉ với tỉnh táo này tôn giáo thực mới bắt đầu xảy ra.
Tôi sẽ kể cho bạn một câu chuyện. Chuyện xảy ra ngày xưa, thời cổ lắm rồi, có một ông vua cũng là một nhà chiêm tinh. Ông ấy có mối quan tâm rất sâu sắc tới việc nghiên cứu các vì sao. Bỗng nhiên ông ấy cảm thấy hoảng sợ trong tim vì ông ấy trở nên nhận biết rằng sẽ có nguy hiểm khi ăn mùa ngô năm tới. Bất kì ai ăn nó sẽ phát điên. Cho nên ông ấy gọi tể tướng của mình tới, cũng là cố vấn và tư vấn của ông ấy, và bảo với ông ta rằng điều này chắc chắn sẽ xảy ra. Các ngôi sao thật rõ ràng, và bởi vì việc tổ hợp của các tia vũ trụ, cho nên mùa ngô năm nay sẽ bị đầu độc. Điều này hiếm khi xảy ra, một lần trong hàng nghìn năm, nhưng nó sắp xảy ra năm nay, và bất kì ai ăn mùa ngô năm nay đều sẽ phát điên. Cho nên ông ấy hỏi viên cố vấn của mình, “Chúng ta phải là gì đây?”
Tể tướng nói, “Không thể nào cung cấp đủ thức ăn cho mọi người từ nguồn thu hoạch năm trước, nhưng một điều có thể làm được. Bệ hạ và thần cả hai có thể sống bằng thu hoạch mùa vụ năm trước. Phần còn lại của vụ mùa năm trước có thể thu thập lại, tích trữ lại. Không có vấn đề gì, nó sẽ đủ cho bệ hạ và thần.”
Nhà vua nói, “Điều này không hấp dẫn ta. Nếu tất cả những người tận tâm của ta đều phát điên, đàn bà, các vị thánh và hiền nhân, những người hầu tận tuỵ, tất cả thần dân của ta, mọi trẻ con, thế thì việc ta là người ngoài cuộc chẳng hấp dẫn ta. Không đáng cứu lấy bản thân ta và khanh; điều đó không ích gì. Ta thà cũng bị điên với mọi người khác. Nhưng ta có gợi ý khác. Ta sẽ đánh dấu trên đầu khanh bằng lớp xi điên và khanh sẽ đánh dấu lên đầu ta bằng lớp xi điên.”
Tể tướng hỏi, “Làm sao điều này lại giúp được cho ai?”
Nhà vua nói, “Ta đã nghe nói rằng đấy là một trong nhưng chìa khoá cổ đại của trí huệ, cho nên chúng ta hãy thử xem sao. Sau khi mọi người đã phát điên, sau khi chúng ta đã phát điên, bất kì khi nào ta nhìn vào trán khanh thì ta sẽ nhớ rằng ta đang điên. Và bất kì khi nào khanh nhìn vào trán ta, nhớ lấy, rằng khanh đang điên.”
Tể tướng vẫn còn phân vân, ông ấy nói, “Nhưng điều đó có ích gì?”
Nhà vua nói, “Ta đã nghe từ những người trí huệ rằng nếu người ta có thể nhớ được người ta đang điên, người ta sẽ không điên nữa.”
Người điên không thể nhớ được rằng mình điên. Người dốt nát không thể nhớ được rằng mình dốt nát. Một người đang mơ không thể nhớ được rằng mình đang mơ. Nếu, trong giấc mơ của bạn, bạn trở nên tỉnh táo và biết rằng bạn đang mơ, giấc mơ đã chấm dứt, bạn tràn đầy thức tỉnh. Nếu bạn có thể hiểu rằng bạn dốt nát, cái dốt nát bị loại bỏ. Người dốt nát bao giờ cũng tin rằng họ là trí huệ, còn người điên nghĩ rằng họ là người lành mạnh duy nhất. Khi ai đó trở thành thực sự trí huệ, người đó trở thành như vậy bởi việc nhận ra cái dốt nát của mình. Cho nên nhà vua nói, “Đây là điều chúng ta định làm.”
Tôi không biết điều gì đã xảy ra, câu chuyện kết thúc ở đây, nhưng câu chuyện này có nghĩa.
Chỉ tỉnh táo mới có thể có ích khi cả thế giới điên, không gì khác cả. Việc giữ bản thân bạn ở ngoài, đi lên Himalayas, sẽ không ích gì nhiều lắm. Khi mọi người đều điên, bạn cũng sắp điên, bởi vì bạn là một phần của mọi người; đó là cái toàn bộ, một toàn thể hữu cơ.
Làm sao bạn có thể tự tách mình ra được? Làm sao bạn có thể đi lên Himalayas được? Sâu bên dưới bạn vẫn còn là một phần của cái toàn thể. Thậm chí sống trong Himalayas bạn sẽ nhớ tới bạn bè mình. Họ sẽ gõ cửa vào giấc mơ của bạn, bạn sẽ nghĩ về họ, bạn sẽ tự hỏi họ đang nghĩ gì về bạn - bạn cứ vẫn bị móc nối vào.
Bạn không thể đi ra ngoài thế giới. Không có đâu bên ngoài thế giới cả, thế giới là một lục địa. Không ai có thể là hòn đảo được - các hòn đảo đều được nối sâu bên dưới với lục địa. Bạn chỉ có thể nghĩ một cách hời hợt rằng bạn là tách biệt, nhưng không ai có thể tách biệt được.
Vua này thực sự trí huệ. Ông ấy nói, “Điều đó sẽ chẳng ích gì. Ta không định làm người ngoài cuộc, ta sẽ là người trong cuộc, và điều này là điều ta sẽ làm. Ta sẽ cố gắng nhớ rằng ta đang điên, bởi vì khi người ta quên rằng người ta điên, thế thì người ta thực sự điên. Đây là điều cần phải làm.”
Dù bạn ở đâu, nhớ tới bản thân mình, rằng bạn hiện hữu; tâm thức này mà bạn đang là, cần phải trở thành một sự liên tục. Không phải tên bạn, đẳng cấp bạn, quốc tịch bạn, những cái đó là thứ vô ích, hoàn toàn vô dụng. Chỉ cần nhớ rằng: tôi đang hiện hữu. Điều này phải không được quên. Đây là điều người Hindu gọi là tự hồi tưởng, điều Phật gọi là chính tâm, điều Gurdjieff hay gọi là tự nhớ, điều Krishnamurti gọi là nhận biết.
Đây là phần chủ chốt nhất của thiền, nhớ rằng: tôi đang hiện hữu. Bước đi, ngồi, ăn, nói, nhớ lấy, rằng : tôi đang hiện hữu. Đừng bao giờ quên điều này. Điều đó sẽ rất khó khăn, rất gian nan. Ban đầu bạn sẽ thường quên; sẽ chỉ có những khoảnh khắc khi bạn cảm thấy loé sáng, thế rồi nó bị mất đi. Nhưng đừng lấy làm khổ; thậm chí những khoảnh khắc đó cũng là nhiều rồi. Tiếp tục đi, bất kì khi nào bạn có thể nhớ lại, lại bắt giữ lấy luồng mạch. Khi bạn quên, đừng lo - nhớ lấy, lại bắt giữ lấy luồng mạch, và dần dần lỗ hổng sẽ nhỏ đi, khoảng hở sẽ bắt đầu rơi rụng đi, liên tục sẽ phát sinh.
Và bất kì khi nào tâm thức bạn trở thành liên tục, bạn không cần dùng tâm trí. Thế thì không có lập kế hoạch, thế thì bạn hành động từ tâm thức của mình, không từ tâm trí. Thế thì không cần bất kì lời xin lỗi nào, không cần đưa ra lời giải thích. Thế thì bạn là bất kì cái gì bạn đang là, không có gì phải che giấu cả. Dù bạn là bất kì cái gì, bạn vẫn là cái ấy. Bạn không thể làm bất kì cái gì khác. Bạn chỉ ở trong trạng thái hồi tưởng liên tục. Qua hồi tưởng này, qua việc để tâm này, tôn giáo đích thực tới, đạo đức đích thực tới.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Nếu bạn không nghi lễ, thế thì chẳng ai là người xa lạ cả. Bất kì khi nào bạn đi vào trong bãi chợ hay trong phố đông người, chẳng ai là người xa lạ cả, mọi người đều là bạn bè. Không chỉ là bạn bè, thực sự, mọi người chỉ là sự kéo dài của bạn. Thế thì xã giao là không cần thiết. Nếu tôi giẫm lên chân tôi - điều này khó - tôi sẽ không nói xin lỗi, và tôi sẽ không nói với bản thân mình, “Chỗ này đông quá!” Khi tôi giẫm lên chân bạn, ấy là tôi đang giẫm lên chân tôi đấy thôi.
Tâm trí tràn đầy tỉnh táo biết rằng tâm thức là một, cuộc sống là một, hiện hữu là một, sự tồn tại là một, nó không phân mảnh. Cây ra hoa ở kia là tôi dưới một dạng khác, hòn đá nằm kia trên đất là tôi dưới một dạng khác. Toàn thể sự tồn tại trở thành một thể thống nhất - hữu cơ, cuộc sống tuôn chảy qua nó, không máy móc. Một đơn vị máy móc là một vật khác - nó là chết.
Chiếc ô tô là một đơn vị máy móc, không có cuộc sống trong đó, và đó là lí do tại sao bạn có thể thay thế bộ phận này bằng bộ phận khác. Mọi bộ phận đều có thể thay thế được. Nhưng bạn có thể thay thế một con người không? Không thể được. Khi một người chết, một hiện tượng duy nhất biến mất; biến mất hoàn toàn, bạn không thể thay thế nó. Khi vợ bạn hay chồng bạn chết, bây giờ làm sao bạn có thể thay thế được họ? Bạn có thể lấy vợ khác, nhưng điều này sẽ là người vợ khác, không phải là sự thay thế. Và cái bóng của người thứ nhất bao giờ cũng vẫn có đó; người thứ nhất không thể bị quên lãng, nó bao giờ cũng sẽ có đó. Nó có thể là cái bóng, nhưng thậm chí cái bóng của tình yêu cũng rất bản chất.
Bạn không thể thay thế một người, không có cách nào cả. Nếu nó là một đơn vị máy móc thế thì vợ là phần thay thế được, bạn có thể thậm chí có vợ dự phòng. Bạn có thể giữ họ trong nhà kho và bất kì khi nào vợ bạn chết, bạn thay thế cô ấy.
Đây là điều đang xảy ra ở phương Tây. Người ta đã bắt đầu nghĩ dưới dạng máy móc. Cho nên bây giờ họ nói chẳng có vấn đề gì hết cả - nếu vợ này chết, bạn lấy vợ khác, nếu chồng này không còn nữa, bạn lấy chồng khác... Cho nên hôn nhân ở phương Tây là một đơn vị máy móc, đó là lí do tại sao li dị lại có thể có. Phương Đông phủ nhận li dị bởi vì hôn nhân là một thể thống nhất hữu cơ. Làm sao bạn có thể thay thế được người sống? Điều đó sẽ không bao giờ xảy ra lại, người đó đã đơn giản biến mất vào trong bí ẩn tối thượng.
Cuộc sống là một thể thống nhất hữu cơ. Bạn không thể thay thế một cây bởi vì mọi cây đều duy nhất, bạn không thể tìm ra cây đó nữa, cái y hệt không thể tìm được. Cuộc sống có phẩm chất của tính duy nhất. Thậm chí một tảng đá nhỏ cũng duy nhất - bạn có thể đi khắp thế giới để tìm những hòn đá tương tự và bạn sẽ không thể nào tìm được. Làm sao bạn có thể thay thế được nó? Đây là khác biệt giữa đơn vị hữu cơ và đơn vị máy móc. Đơn vị máy móc phụ thuộc vào các bộ phận; các bộ phận là thay thế được, chúng không phải là duy nhất. Đơn vị hữu cơ phụ thuộc vào cái toàn thể, không phụ thuộc vào các bộ phận. Các bộ phận không thực là bộ phận, chúng không tách rời khỏi cái toàn thể - chúng là một, chúng không thể bị thay thế.
Khi bạn trở nên tỉnh táo với ngọn lửa bên trong của bản thể bên trong của bạn, bỗng nhiên bạn trở nên tỉnh táo rằng bạn không phải là hòn đảo, nó là một lục địa bao la, lục địa vô hạn. Không có biên giới tách bạn với nó. Mọi biên giới đều là giả, giả tạo. Tất cả các biên giới đều trong tâm trí; trong sự tồn tại không có biên giới.
Thế thì ai có thể là người xa lạ? Khi bạn giẫm lên ai đó, đấy cũng là bạn thôi; bạn đã giẫm lên chân mình. Chẳng lời xin lỗi nào là cần cả, không lời giải thích nào là cần cả. Không có người khác, chỉ có cái một. Thế thì cuộc sống của bạn trở thành thực, chân thực, tự phát; thế thì nó là không nghi lễ, thế thì bạn không theo bất kì qui tắc nào. Bạn đã đi tới biết luật tối thượng. Bây giờ không cần qui tắc nào nữa. Bạn đã trở thành luật - bây giờ không cần phải nhớ qui tắc.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Bạn đã nhìn vào những người lễ phép chưa? Bạn sẽ không tìm được người nào bản ngã hơn họ. Nhìn vào người lễ phép mà xem, cách người đó đứng, cách người đó nói, cách người đó nhìn, bước đi; người đó đã xoay xở để làm cho mọi điều trông có vẻ lễ phép, nhưng bên trong bản ngã đang thao túng.
Nhìn vào cái gọi là những người khiêm tốn mà xem. Họ nói họ là không ai cả, nhưng khi họ nói điều đó, nhìn vào trong mắt họ, nhìn vào chỗ bản ngã đang khẳng định. Đây là một bản ngã rất tinh ranh, bởi vì nếu bạn nói, “Tôi là ai đó,” mọi người sẽ chống lại bạn, và mọi người sẽ cố gắng đẩy bạn về vị trí của mình. Nếu bạn nói, “Tôi là không ai cả,” mọi người đều ủng hộ bạn, không ai chống lại bạn.
Người lễ phép là người rất tinh ranh, láu cá. Họ biết phải nói gì, phải làm gì, để cho họ có thể khai thác bạn. Nếu họ nói, “Tôi là ai đó,” mọi người sẽ chống lại họ. Thế thì xung đột phát sinh bởi vì mọi người đều nghĩ rằng anh ta kẻ bản ngã. Thế thì sẽ khó để khai thác mọi người bởi vì mọi người đều đóng lại với bạn. Nếu bạn nói, “Tôi là không ai cả, tôi chỉ là cát bụi dưới chân anh,” thế thì các cánh cửa mở ra và bạn có thể khai thác. Tất cả mọi phép xã giao, văn hoá, đều là một kiểu tinh ranh phức tạp, và bạn đang khai thác.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Chuyện xảy ra là Khổng Tử tới gặp Lão Tử, thầy của Trang Tử. Và Khổng Tử là hình ảnh của xã giao nghi lễ. Ông ấy là người nghi lễ nhất trên thế giới, thế giới chưa bao giờ biết đến một người nghi lễ như vậy. Ông ấy đơn giản là kiểu cách, nghi lễ, văn hoá và xã giao. Ông ấy tới gặp Lão Tử, cực đối lập.
Khổng Tử rất già, Lão Tử thì không già đến thế. Theo đúng nghi lễ thì khi Khổng Tử vào, Lão Tử phải đứng dậy để đón chào. Nhưng ông ấy vẫn cứ ngồi. Khổng Tử không thể nào tin rằng một bậc thầy vĩ đại như vậy, cả nước biết tới tính khiêm tốn của ông ấy, mà lại vô lễ thế. Ông ấy phải nhắc nhở điều đó.
Lập tức ông ấy nói, “Điều này là không tốt. Ta lớn tuổi hơn ông.”
Lão Tử cười to và nói, “Chẳng ai già hơn ta cả. Ta tồn tại từ khi mọi thứ đi vào sự tồn tại. Khổng Tử, chúng ta cùng tuổi, mọi thứ đều cùng tuổi. Từ vĩnh hằng chúng ta đã ở trong sự tồn tại, cho nên đừng mang gánh nặng tuổi tác này, ngồi xuống đi.”
Khổng Tử đã tới để hỏi vài câu hỏi. Ông ấy nói, “Người tôn giáo phải nên thế nào?”
Lão Tử nói, “Khi cái thế nào tới, không có tôn giáo. Cái thế nào không phải là câu hỏi cho người tôn giáo. Cái thế nào chỉ ra rằng ông không là tôn giáo nhưng ông muốn hành xử như người tôn giáo - đó là lí do tại sao ông hỏi thế nào.
“Liệu một người yêu có hỏi người ta nên yêu thế nào không? Người đó yêu! Thực sự, chỉ về sau người ta mới trở nên nhận biết rằng mình đang trong tình yêu. Có thể là chỉ khi tình yêu đã qua thì người đó mới trở nên nhận biết rằng mình đã trong tình yêu. Người đó đơn giản yêu. Điều đó xảy ra. Nó là việc xảy ra, không phải việc làm.”
Bất kì điều gì Khổng Tử hỏi, Lão Tử đều đáp theo cách Khổng Tử trở nên rất lúng túng: “Con người này nguy hiểm!”
Khi trở về, đệ tử ông ấy hỏi, “Có chuyện gì vậy, Lão Tử là con người thế nào?”
Khổng Tử nói, “Chớ có lại gần ông ấy. Các ông đã thấy rắn nguy hiểm, nhưng chẳng cái gì có thể so sánh được với con người này. Các ông có thể nghe nói về sư tử hung dữ, chúng chẳng là gì trước con người này. Con người này giống như con rồng bước đi trên đất, có thể bơi trong biển, có thể đi tới tận cùng bầu trời - rất nguy hiểm. Ông ấy không phải dành cho chúng ta những người nhỏ bé, chúng ta quá nhỏ bé. Ông ấy nguy hiểm, bao la như vực thẳm. Chớ có lại gần ông ấy, nếu không thì các ông sẽ cảm thấy chóng mặt và các ông có thể bị ngã. Thậm chí ta cũng cảm thấy chóng mặt. Và ta không thể hiểu được điều ông ấy nói, ông ấy vượt ra ngoài hiểu biết.”
Lão Tử nhất định là vượt ra ngoài hiểu biết nếu bạn cố gắng để hiểu ông ấy qua nghi lễ; nếu không thì ông ấy là đơn giản. Nhưng với Khổng Tử, ông ấy là khó khăn, gần như không thể nào hiểu nổi, bởi vì ông ấy nhìn qua hình dạng còn Lão Tử lại không có hình dạng và không nghi lễ. Vô danh, không hình dạng nào, ông ấy sống trong vô hạn.
Lễ phép vĩ đại nhất là thoát khỏi mọi nghi lễ.
Lão Tử đang ngồi, Khổng Tử đang chờ đợi ông ấy đứng dậy. Ai là thực sự lễ phép? Khổng Tử đợi cho Lão Tử đứng dậy và đón chào mình bởi vì ông ấy già hơn, đấy chỉ là bản ngã. Bây giờ bản ngã đã lấy dạng tuổi tác, thâm niên.
Nhưng Khổng Tử không thể nhìn một cách trực tiếp vào trong mắt Lão Tử, bởi vì Lão Tử là phải. Ông ấy đang nói: Chúng ta cùng tuổi. Thực sự, chúng ta như nhau. Cùng cuộc sống ấy đang tuôn chảy trong ông thì cũng tuôn chảy trong ta. Ông không cao siêu hơn ta, ta không cao siêu hơn ông. Không có vấn đề về cao siêu và kém cỏi, không có vấn đề về thâm niên và sơ niên. Không có vấn đề gì cả, chúng ta là một.
Nếu Khổng Tử có thể nhìn vào mắt Lão Tử, ông ấy đã thấy rằng đôi mắt ấy là thiêng liêng. Nhưng người có đôi mắt đầy luật lễ, qui tắc, qui định, nghi lễ, gần như mù, người đó không thể nào thấy được.
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Bạn điều khiển bản thân mình tốt bởi vì bạn lo lắng. Bạn hành xử tốt bởi vì bạn lo lắng.
Mới hôm nọ một người tới tôi. Anh ta nói, “Tôi muốn thực hiện bước nhảy, tôi muốn trở thành sannyasin, nhưng tôi có gia đình, con cái con còn đang đi học đại học và tôi có trách nhiệm lớn với chúng.”
Người đó lo lắng. Người đó có bổn phận phải hoàn thành, nhưng không có tình yêu. Bổn phận là lo lắng, nó nghĩ dưới dạng cái gì đó cần phải làm bởi vì người ta trông đợi, bởi vì “Mọi người sẽ nói gì nếu tôi bỏ đi?” Ai nghĩ về điều mọi người sẽ nói? Bản ngã. Cho nên: “Mọi người sẽ nói gì? Trước hết để tôi hoàn thành bổn phận của mình đã.”
Tôi chưa bao giờ bảo mọi người bỏ đi, tôi chưa bao giờ bảo bất kì ai từ bỏ, nhưng tôi nhấn mạnh rằng người ta không nên trong quan hệ nào đó bởi vì bổn phận - bởi vì thế thì toàn bộ mối quan hệ là xấu. Người ta nên trong quan hệ bởi vì tình yêu. Thế thì con người này sẽ không nói, “Tôi có bổn phận phải hoàn thành.” Người này sẽ nói, “Tôi không thể tới ngay bây giờ. Con tôi đang lớn, và tôi yêu chúng, và tôi hạnh phúc làm việc vì chúng nó.”
Thế thì đây sẽ là hạnh phúc. Bây giờ nó không phải là hạnh phúc, nó là gánh nặng. Khi bạn mang gánh nặng, khi bạn thậm chí biến tình yêu của mình thành gánh nặng, lời cầu nguyện của bạn cũng sẽ trở thành gánh nặng, thiền của bạn cũng thành gánh nặng. Thế thì bạn sẽ nói, “Bởi vì guru này, vì ông thầy này, nên tôi bị mắc, và bây giờ tôi phải làm điều này.” Điều đó sẽ không tới từ bạn, từ tính toàn bộ của bạn; nó sẽ không là sự tuôn trào.
Tại sao phải lo nghĩ? Nếu có tình yêu, dù bạn ở đâu, không có gánh nặng. Và nếu bạn không yêu con mình, bạn cứ phục vụ chúng, chúng sẽ hiểu, và chúng sẽ biết rằng những điều này chỉ là điều giả.
Đây là việc đang xảy ra. Mọi người tới gặp tôi và họ nói, “Tôi đã làm việc cả đời chẳng ai thậm chí cảm thấy biết ơn tôi.” Làm sao ai lại cảm thấy biết ơn bạn được? Bạn đã mang họ như gánh nặng. Thậm chí trẻ nhỏ cũng hiểu rõ khi nào tình yêu có đó, và chúng hiểu rõ khi nào bạn chỉ làm theo bổn phận. Bổn phận là xấu, bổn phận là bạo hành, nó chỉ ra mối lo lắng của bạn nhưng không chỉ ra tính tự phát của bạn.
Trang Tử nói:
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Bất kì cái gì được làm, được làm từ tình yêu - thế thì bạn không trung thực bởi vì trung thực có lợi, bạn trung thực vì trung thực là tình yêu.
Doanh nhân là trung thực nếu trung thực sinh ra lợi. Họ nói: Trung thực là chính sách tốt nhất. Làm sao bạn có thể phá huỷ một điều đẹp đẽ như trung thực và biến nó thành chính sách tốt nhất? Chính sách là chính trị, trung thực là tôn giáo.
Một ông già đang trên giường chết. Ông ấy gọi con tới và nói, “Bây giờ bố phải bảo con bí mật này, bây giờ bố sắp chết. Con bao giờ cũng nhớ hai điều - đây là cách bố đã thành công. Thứ nhất, bất kì khi nào con đưa ra một lời hứa, hãy hoàn thành nó. Dù với giá nào, trung thực và hoàn thành nó. Điều này đã là cơ sở của bố, đây là lí do tại sao bố đã thành công. Và điều thứ hai, đừng bao giờ đưa ra hứa hẹn nào.”
Với một doanh nhân thậm chí tôn giáo cũng chỉ là chính trị, với chính khách, thậm chí tôn giáo cũng chỉ là chính trị - mọi thứ đều là chính trị, thậm chí tình yêu cũng là chính trị. Vua, nữ hoàng, chưa bao giờ lấy người thường, bình dân. Tại sao? Nó là một phần của chính trị. Vua lấy các công chúa, nữ hoàng khác, và mối quan tâm là về mối quan hệ nào sẽ có lợi nhất cho vương quốc. Hai vương quốc sẽ trở thành có quan hệ để cho họ sẽ trở thành thân hữu và sẽ không đối nghịch. Cho nên hôn nhân phải được thu xếp với ai?
Tại Ấn Độ, ngày xưa, vua sẽ lấy nhiều phụ nữ, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn. Đấy là một phần của chính trị: ông ấy sẽ lấy con gái của bất kì ai có quyền lực nào đó, để cho ông ấy có thể tạo ra một mạng lưới mối quan hệ quyền lực. Do vậy người có con gái bạn lấy sẽ trở thành bạn bè của bạn, người đó sẽ giúp bạn.
Trong thời Phật Ấn Độ có hai nghìn vương quốc, cho nên nhà vua thành công nhất là người đã có hai nghìn vợ, mỗi vợ từ một vương quốc. Thế thì ông ấy có thể sống trong hoà bình bởi vì bây giờ ông ấy không có kẻ thù. Bây giờ cả đất nước trở thành giống như một gia đình. Nhưng làm sao tình yêu có thể tồn tại trong mối quan tâm như vậy? Tình yêu không bao giờ nghĩ theo hậu quả, chưa bao giờ khao khát kết quả. Tự bản thân nó là đủ.
Đạo đức hoàn hảo là thoát ra khỏi lo lắng
Trí huệ hoàn hảo là không lập kế hoạch
Người trí huệ sống từ khoảnh khắc nọ sang khoảnh khắc kia, chưa bao giờ lập kế hoạch. Chỉ người dốt nát mới lập kế hoạch, và khi người dốt nát lập kế hoạch, họ có thể lập kế hoạch gì? Họ lập kế hoạch từ dốt nát của mình. Không lập kế hoạch họ đáng lẽ còn tốt hơn, bởi vì từ dốt nát chỉ dốt nát mới nảy sinh; từ lẫn lộn, lẫn lộn lớn hơn mới sinh ra.
Người trí huệ sống khoảnh khắc nọ sang khoảnh khắc kia, người đó không lập kế hoạch. Cuộc sống của người đó tự do như đám mây trôi nổi trên bầu trời, không đi tới mục tiêu nào, không xác định. Người đó không có bản đồ cho tương lai, người đó sống không bản đồ, người đó đi không bản đồ; bởi vì điều thực không có mục tiêu, điều thực là cái đẹp của chuyển động. Điều thực không là chỗ đạt tới, điều thực là cuộc hành trình. Nhớ lấy, điều thực là cuộc hành trình, chính việc du hành. Nó đẹp thế, tại sao phải bận tâm về điểm đến? Và nếu bạn quá bận tâm về điểm đến, bạn sẽ bỏ lỡ cuộc hành trình, và cuộc hành trình là cuộc sống - điểm đến chỉ có thể là cái chết.
Cuộc hành trình là cuộc sống và nó là cuộc hành trình vô hạn. Bạn đã trên bước chuyển từ chính lúc bắt đầu - nếu có bất kì bắt đầu nào. Những người chứng ngộ nói không có bắt đầu, cho nên không từ chỗ bắt đầu nào bạn đã trên bước chuyển, và bạn sẽ trên bước chuyển không tới chỗ kết thúc nào - và nếu bạn là người hướng mục tiêu, bạn sẽ lỡ. Cái toàn thể là cuộc hành trình, con đường, con đường vô tận, không bao giờ bắt đầu, chẳng bao giờ kết thúc. Thực sự không có mục tiêu - mục tiêu do tâm trí tinh ranh tạo ra. Toàn bộ sự tồn tại này chuyển đi đâu? Tại đâu? Nó không đi đâu cả. Nó đơn giản chỉ đi, và việc đi đẹp làm sao, đó là lí do tại sao sự tồn tại lại không nặng gánh. Không có kế hoạch, không mục tiêu, không mục đích. Nó không phải là kinh doanh, nó là trò chơi, leela. Mọi khoảnh khắc đều là mục tiêu.
Trí huệ hoàn hảo là không lập kế hoạch
Tình yêu hoàn hảo là không có trưng bầy,
Trưng bầy là cần thiết bởi vì tình yêu không có đó. Và tình yêu càng không có đó, bạn lại càng trưng bầy nhiều - khi nó có đấy, bạn không trưng bầy. Bất kì khi nào chồng về nhà với một món quà cho vợ thì cô ấy biết ngay rằng cái gì đó sai rồi. Anh ta phải đã bước ra ngoài tuyến, anh ta phải đã gặp người đàn bà khác. Bây giờ đây là lời giải thích, đây là vật thay thế, nếu không thì tình yêu chính là món quà không món quà khác nào còn cần tới nữa. Không phải là tình yêu sẽ không trao quà tặng, nhưng bản thân tình yêu là món quà như vậy rồi. Bạn còn có thể trao cái gì khác nữa? Cái gì khác là có thể?
Nhưng bất kì khi nào chồng cảm thấy rằng điều gì đó sai, anh ta phải đem quà về. Mọi thứ đều phải bố trí lại, làm cân bằng. Và đây là vấn đề - phụ nữ trực giác đến mức họ biết ngay, món quà của bạn không thể lừa được họ. Điều đó là không thể, bởi vì phụ nữ vẫn sống với trực giác của mình, với tâm trí phi logic của mình. Họ lập tức nhảy lên. Và họ sẽ hiểu rằng điều gì đó đã đi sai, nếu không sao có quà này?
Bất kì khi nào bạn trưng bầy, bạn đều trưng bầy cái nghèo bên trong của bạn. Nếu tính chất sannyas của bạn trở thành việc trưng bầy, bạn không còn là sannyasin nữa. Nếu việc thiền của bạn trở thành trưng bầy, bạn không còn mang tính thiền nữa, bởi vì bất kì khi nào cái thực tồn tại, nó đều là ánh sáng đến mức không cần phải trưng bầy nó ra. Khi ngôi nhà của bạn được bật sáng đèn, khi có ngọn lửa, bạn không cần sang hàng xóm và bảo họ, “Nhìn đây, nhà tôi đã có đèn.” Nó có đó. Nhưng khi ngôi nhà bạn đang trong bóng tối, bạn cố gắng thuyết phục hàng xóm mình rằng ánh sáng có đấy. Bằng việc thuyết phục họ, bạn cố gắng tự thuyết phục mình. Đây là lí do tại sao bạn lại muốn trưng bầy. Nếu người khác bị thuyết phục, sự thuyết phục của người đó sẽ giúp bạn tự thuyết phục.
Tôi đã nghe nói rằng có lần Mulla Nasruddin có một ngôi nhà đẹp, nhưng anh ta lại phát chán, cũng như mọi người đều phát chán. Dù ngôi nhà có đẹp hay không thì cũng chẳng thành vấn đề; sống mãi trong cùng ngôi nhà hàng ngày, anh ta phát chán. Ngôi nhà thật đẹp, có vườn lớn, hàng a đất xanh, rồi bể bơi, đủ mọi thứ. Nhưng anh ta phát chán, thế là anh ta gọi nhân viên bất động sản tới và bảo anh ta, “Tôi muốn bán nó đi. Tôi ngán rồi, ngôi nhà này đã trở thành địa ngục.”
Hôm sau một quảng cáo xuất hiện trong các báo buổi sáng; nhân viên bất động sản kia đã thêm vào một quảng cáo hay. Mulla Nasruddin đọc đi đọc lại nó và anh ta bị thuyết phục đến mức anh ta gọi điện ngay cho nhân viên kia: “Đợi đã! Tôi không muốn bán nó. Quảng cáo của anh đã thuyết phục tôi sâu sắc đến mức bây giờ tôi biết rằng cả đời tôi, tôi đã từng mong muốn ngôi nhà này, đã từng tìm kiếm chính ngôi nhà này.”
Khi bạn có thể thuyết phục người khác về tình yêu của mình, bản thân bạn trở nên bị thuyết phục. Nhưng nếu bạn đã yêu, không cần nữa, bạn biết!
Khi bạn có trí huệ, không cần phải trưng bầy nó. Nhưng khi bạn chỉ có tri thức, bạn trưng bầy, bạn thuyết phục người khác, và khi họ bị thuyết phục, bạn cũng bị thuyết phục rằng bạn là con người hiểu biết. Khi bạn có trí huệ, không cần. Thậm chí nếu không ai bị thuyết phục thì bạn vẫn chắc chắn rằng một mình bạn là đủ chứng minh.
Chân thành hoàn hảo không đưa ra lời bảo đảm nào.
Mọi lời bảo đảm đều bởi vì bất an. Bạn đảm bảo, bạn hứa hẹn, bạn nói: Đây là sự bảo đảm, tôi sẽ làm điều này. Trong khi bạn đang đưa ra lời bảo đảm, chính khoảnh khắc đó bất an có đấy.
Chân thành hoàn hảo không đưa ra lời bảo đảm nào bởi vì chân thành hoàn hảo là nhận biết thế, nhận biết về nhiều điều. Trước hết, tương lai là điều chưa biết. Làm sao bạn có thể đưa ra lời đảm bảo được? Cuộc sống thay đổi mọi khoảnh khắc, làm sao bạn có thể hứa hẹn được? Mọi đảm bảo, mọi hứa hẹn, đều chỉ có thể cho khoảnh khắc này thôi, không cho khoảnh khắc tiếp. Với khoảnh khắc tiếp chẳng có thể làm được gì cả. Bạn sẽ phải đợi.
Nếu bạn thực sự chân thành và yêu người đàn bà, bạn không thể nói, “Anh sẽ yêu em cả đời.” Nếu bạn nói điều này, bạn là kẻ nói dối. Lời đảm bảo này là giả. Nhưng nếu bạn yêu, khoảnh khắc này là đủ. Người phụ nữ đó sẽ không yêu cầu cả đời bạn. Khoảnh khắc này, nếu tình yêu có đó, nó được thoả mãn đến độ một khoảnh khắc là đủ cho nhiều kiếp. Chỉ một khoảnh khắc của tình yêu cũng là vĩnh hằng; cô ấy sẽ không đòi hỏi. Nhưng bây giờ cô ấy đang đòi hỏi bởi vì khoảnh khắc này không có tình yêu. Cho nên cô ấy hỏi, “Cái gì là đảm bảo? Bao giờ anh cũng yêu em chứ?”
Khoảnh khắc này không có tình yêu và cô ấy đang đòi hỏi đảm bảo. Khoảnh khắc này không có tình yêu và bạn đảm bảo cho tương lai - bởi vì chỉ qua việc đảm bảo đó bạn mới có thể lừa dối khoảnh khắc này. Bạn có thể tạo ra bức tranh đẹp về tương lai và bạn có thể che giấu bức tranh xấu của hiện tại. Bạn nói, “Đúng, anh sẽ yêu em mãi mãi và mãi mãi. Thậm chí cái chết cũng không chia rẽ được chúng ta.” Vô nghĩa làm sao! Giả dối làm sao! Làm sao bạn có thể làm được điều này?
Bạn có thể làm được việc này và bạn làm nó dễ dàng thế bởi vì bạn không nhận biết về điều bạn đang nói. Khoảnh khắc tiếp là chưa biết; nó dẫn đến đâu, chẳng ai hay, điều gì sẽ xảy ra, không ai biết, không ai có thể biết.
Tính không thể biết được là một phần của trò chơi tương lai. Làm sao bạn có thể đảm bảo được? Nhiều nhất bạn cũng có thể nói, “Anh yêu em tại khoảng khắc này và khoảnh khắc này anh cảm thấy - đây là cảm giác của khoảnh khắc này - rằng thậm chí cái chết cũng không thể chia rẽ được chúng ta. Nhưng đây là cảm giác của khoảnh khắc này. Đây không phải là lời đảm bảo. Khoảnh khắc này anh cảm thấy thích nói rằng anh luôn luôn yêu em, nhưng đây là cảm giác của khoảnh khắc này, đây không phải là lời đảm bảo. Điều gì sẽ xảy ra trong tương lai chẳng ai biết cả. Chúng ta chẳng bao giờ biết được về khoảnh khắc này cho nên làm sao chúng ta có thể biết về khoảnh khắc khác? Chúng ta sẽ phải đợi. Chúng ta sẽ phải cầu nguyện rằng điều đó xảy ra, rằng anh yêu em mãi mãi, nhưng điều này không phải là lời đảm bảo.”
Chân thành hoàn hảo không thể đưa ra bất kì lời đảm bảo nào. Chân thành hoàn hảo là chân thành tới mức nó không thể hứa hẹn: nó đem cho bất kì cái gì nó có thể cho ở đây và bây giờ. Chân thành hoàn hảo sống trong hiện tại, nó không có ý tưởng nào về tương lai.
Tâm trí đi vào tương lai, bản thể sống ở đây và bây giờ. Và chân thành hoàn hảo thuộc về bản thể, không thuộc về tâm trí. Tình yêu, chân lí, thiền, chân thành, đơn giản, hồn nhiên, tất cả đều thuộc về bản thể. Phía đối lập thuộc về tâm trí và để che giấu cái đối lập tâm trí tạo ra đồng tiền giả: chân thành giả, cái đảm bảo, lời hứa hẹn; tình yêu giả, cái chỉ nhân danh bổn phận; cái đẹp giả, cái chỉ là bộ mặt cho cái xấu bên trong. Tâm trí tạo ra đồng tiền giả, và không ai bị lừa dối cả, nhớ lấy, ngoại trừ bản thân bạn.

Xem Chương 5 - Quay về Mục lục