Osho - Ngón tay chỉ trăng - Chương 1

CHƯƠNG 1. ĐIỀU THIÊNG LIÊNG LÀ BẠN

Triệu thỉnh

Om, cầu thần mặt trời giáng phúc cho chúng con,

Cầu thần Varuna, thần nước ban phúc cho chúng con,

Cầu thần Aryama, Indra, Brahaspati và Vishnu ban phúc cho chúng con.

Xin chào Brahman, thực tại tuyệt đối.

Hỡi Vayu, thần không khí, lời chào đặc biệt gửi tới ngài, vì ngài là biểu hiện của Brahman.

Con sẽ gọi ngài là biểu hiện duy nhất cho Brahman.

Con cũng sẽ gọi ngài là chân lí, gọi ngài là rit - luật.

Cầu các thần bảo vệ con.

Cầu các thần bảo vệ người nói.

Xin bảo vệ con.

Xin bảo vệ người nói.

Om, an bình, an bình, an bình.

Tôi sẽ chỉ nói điều tôi biết. Tôi sẽ chỉ nói điều bạn cũng có thể biết. Với biết tôi ngụ ý sống với nó. Người ta có thể biết mặc dầu không sống nó, nhưng tri thức như thế là gánh nặng; người ta có thể chìm vì nó, nhưng người ta không thể được nó cứu. Biết cũng có thể là sống động nữa. Việc biết như vậy đem lại cho chúng ta vô trọng lượng - nhẹ đến mức chúng ta có thể bay trên trời. Chỉ khi việc biết trở thành sống động, cánh phát triển, xiềng xích bung ra và cánh cửa tới điều vô hạn trở nên rộng mở.

Nhưng việc biết là khó đấy; tích luỹ tri thức là dễ. Tâm trí chọn cái dễ và tránh cái khó. Nhưng người tránh cái khó sẽ lỡ luôn cả tôn giáo nữa. Người muốn tránh không chỉ cái khó mà cả cái không thể nữa sẽ không bao giờ đến gần được tôn giáo.

Tôn giáo chỉ dành cho những người sẵn sàng đi vào cái không có thể. Tôn giáo dành cho những người liều lĩnh, không dành cho các chủ hiệu. Tôn giáo không phải là giao dịch kinh doanh cũng không là thoả hiệp. Tôn giáo là đặt cược. Kẻ đánh bạc đặt cược của cải của mình; người tôn giáo đặt cược chính bản thân mình bởi vì đó là của cải tối thượng.

Người không sẵn sàng đặt cược chính cuộc đời mình sẽ không bao giờ có khả năng biết được bí ẩn giấu kín của cuộc đời. Những bí mật đó không có sẵn với giá rẻ đâu. Tri thức có sẵn với giá rẻ; tri thức đầy rẫy trong sách vở, trong kinh sách, trong giáo dục, với các thầy giáo. Tri thức có sẵn gần như cho không; bạn không phải trả gì để được nó. Trong tôn giáo bạn phải trả nhiều lắm. Nói trả ‘nhiều lắm’ cũng chưa đúng, bởi vì chỉ khi ai đó đặt cược mọi thứ thì cánh cửa tới cuộc sống đó mới mở. Cánh cửa tới cuộc sống đó chỉ mở cho những người đặt cược cuộc đời này. Đặt cược cuộc đời này là chìa khoá duy nhất cho cánh cửa của cuộc đời đó. Nhưng tri thức rất rẻ, cho nên tâm trí chọn cách dễ hơn và rẻ hơn. Chúng ta học mọi thứ - từ ngữ, học thuyết - và nghĩ rằng chúng ta biết. Tri thức như vậy chỉ là dốt nát nâng cao.

Người dốt nát ít nhất biết rằng người đó không biết; ít nhất người đó cũng có chân lí tới chừng nấy. Nhưng người ta không thể tìm được những người giả dối nhiều hơn những người chúng ta gọi là thông thái. Họ thậm chí không biết rằng họ không biết. Cái gì đó được nghe, cái gì đó được giao cho trí nhớ đã lừa dối họ trong việc nghĩ họ cũng đã biết.

Tôi sẽ nói với bạn chỉ điều tôi biết, bởi vì chỉ trong việc nói đó có giá trị nào đó; bởi vì chỉ điều mà tôi có thể biết, nếu bạn sẵn lòng, mới làm rung động sợi dây trái tim bạn cùng với tác động sống của nó.

Điều mà bản thân tôi không biết và điều chỉ sâu như lớp da trong tôi, không thể đi sâu hơn chừng ấy vào bạn được. Chỉ những cái đã đi sâu vào tim tôi mới có khả năng đó; nếu bạn hợp tác, nó có thể đạt tới tim bạn. Ngay cả thế thì hợp tác của bạn cũng là điều phải có, bởi vì nếu trái tim bạn đóng kín, không có cách nào ép buộc chân lí vào trong đó. Và cũng là tốt nó là như vậy, bởi vì nếu chân lí bị ép buộc lên bạn, nó không thể trở thành tự do của bạn được, nó chỉ có thể trở thành nô lệ của bạn. Mọi cưỡng bách đều trở thành nô lệ.

Cho nên trong thế giới này, mọi thứ đều có thể trao cho bạn thông qua sức mạnh; chỉ chân lí là không thể được, bởi vì chân lí chưa bao giờ trở thành nô lệ cả. Chính bản chất của chân lí là tự do. Cho nên chân lí là cái duy nhất trong thế giới này không ai có thể trao cho bạn bằng sức mạnh, cái không ai có thể tống vào bạn, cái không thể choàng vào bạn từ bên ngoài như quần áo; với cái đó điều tiên quyết là sự sẵn lòng, cởi mở, dễ cảm nhận, mời chào, trái tim tràn đầy lòng biết ơn của bạn. Nếu trái tim bạn trở thành tựa đất khô trước mùa mưa khi nó khát nước, nứt nẻ dưới cái nóng mùa hè như nung như nấu - dường như nó cong môi đây đó ngóng chờ cơn mưa - thế thì chân lí đi vào bạn. Bằng không, chân lí quay lưng ngay từ chính ngưỡng cửa của bạn. Nhiều lần nó đã quay đi, trong nhiều, nhiều kiếp.

Bạn không phải là mới - không có gì mới trên thế gian này cả; tất cả các bạn đều rất cổ. Bạn đã ngồi dưới chân Phật và nghe ông ấy, bạn đã từng thấy Krishna, bạn cũng đã từng vây quanh Jesus, nhưng dầu vậy bạn đã lỡ, bởi vì trái tim bạn chưa bao giờ sẵn sàng. Các con sông của Phật và Mahavira đã chảy qua bạn, nhưng bạn vẫn còn khát.

Ngày Phật sắp rời bỏ thân thể mình, Ananda đã khóc và đấm ngực trong mối tuyệt vọng. Phật đã hỏi ông ta, “Sao ông khóc? Ta đã gần ông đủ lâu rồi... bốn mươi năm! Và nếu điều ấy thậm chí còn chưa xảy ra trong bốn mươi năm ấy thì phỏng có ích gì mà khóc bây giờ? Và tại sao ông cảm thấy phiền muộn đến thế về cái chết của ta?”

Ananda trả lời, “Tôi đau buồn quá bởi vì tôi không thể nào đảm đương việc tan biến trong khi thầy còn ở đây. Nếu như tôi đã tan biến thì thầy đã có thể bước vào tôi. Trong suốt bốn mươi năm sông đã chảy qua bên tôi mà tôi vẫn còn khát. Bây giờ tôi khóc bởi vì tôi không biết khi nào và đến kiếp nào tôi mới có thể gặp lại được dòng sông này.”

Bạn đâu có mới. Bạn đã hoả táng các vị phật, bạn đã hoả táng Mahavira - Jesus, Krishna và mọi người; bạn đang sống sau khi hoả táng tất cả họ. Họ đã thua trận chiến với bạn. Bạn rất cổ. Bạn đã từng ở đây từ khi có cuộc sống. Đó đã từng là cuộc hành trình vô tận. Chúng ta đang lỡ ở đâu? Đấy chỉ là vì bạn còn chưa mở, bạn đóng đấy thôi.

Tôi sẽ nói cho bạn chỉ những điều tôi đã biết. Nếu bạn có thể làm cho bản thân mình cởi mở ra, bạn cũng sẽ biết điều đó. Và không phải là có cái gì khó khăn ghê lắm trong đó. Chỉ có mỗi một khó khăn thôi, và đó là bạn.

Một số người đi chỉ vì tò mò, hệt như trẻ nhỏ hỏi trong khi chúng đang bước, “Tên của cây này là gì ạ?” Và nếu bạn không trả lời, chúng lập tức quên ngay rằng chúng vừa hỏi điều gì đó và chúng lại bắt đầu hỏi cái gì đó khác: “Tại sao hòn đá này lại nằm đây thế nhỉ?” Chúng hỏi chỉ với mục đích để hỏi chứ không phải để biết. Chúng không hỏi để biết, chúng hỏi vì chúng không thể vẫn còn không hỏi.

Những người đang sống từ tò mò vẫn là trẻ con. Nếu bạn hỏi, “Thượng đế là gì?” ngẫu nhiên hệt như đứa trẻ sẽ hỏi khi thấy hiệu đồ chơi bên đường, “Đồ chơi này là gì?” bạn vẫn còn là trẻ con. Và trẻ con có thể được tha thứ, nhưng bạn thì không.

Tò mò sẽ không có có tác dụng. Tôn giáo không phải là trò chơi trẻ con. Cho dù bạn có được trao cho câu trả lời, nó cũng không phục vụ cho mục đích gì. Vui đùa của trẻ con là trong việc hỏi. Nó có thể hỏi, đó là vui đùa của nó. Cho dù bạn cho nó câu trả lời, nó cũng không quan tâm mấy đến câu trả lời đó. Có vấn đề gì?

Các nhà tâm lí nói rằng khi trẻ con học nói, lần đầu tiên chúng chỉ thực hành việc nói bằng cách hỏi, khi đứa trẻ lần đầu tiên học đi, nó thử mọi lúc để đứng dậy và bước. Cho nên trẻ con cứ lặp đi lặp lại cùng một câu bởi vì chúng đã thu được kinh nghiệm mới, chiều hướng mới qua việc nói. Cho nên trong chiều hướng mới đó chúng trôi nổi và diễn tập; đó là lí do tại sao chúng cứ hỏi mọi thứ, chúng nói đủ mọi thứ.

Trong thế giới tôn giáo, nếu bạn cũng hỏi đủ mọi thứ, nói đủ mọi thứ, nghĩ đủ mọi thứ mà không có ham muốn sâu sắc nào để biết - chỉ từ tò mò - thế thì bạn sẽ vẫn hoả thiêu nhiều vị phật; thế thì ai biết bao nhiêu vị phật nữa sẽ vẫn phải làm việc vất vả về bạn?

Chân lí không quan hệ gì với tò mò cả.

Một số người tăng thêm chút ít tính tò mò và trở thành hay hỏi. Cũng có một chút ít sâu sắc hơn trong hay hỏi, nhưng chỉ chút xíu thêm thôi. Hay hỏi không phải là rất sâu sắc, nó là nông, vì nó chỉ là trí năng. Trí năng hệt như bệnh ghẻ lở: nếu gãi một chút, bạn cảm thấy dễ chịu. Cho nên trí năng cứ tiếp tục gây ngứa: có Thượng đế không? Có linh hồn không? Có cứu rỗi linh hồn không? Thiền là gì? - không phải là bạn muốn làm việc đó. Thượng đế là gì? - không phải bạn muốn biết về điều đó, nhưng chỉ để thảo luận, chỉ để nói chuyện. Đấy là bài tập tâm trí, giải trí trí năng. Cho nên mọi người chỉ nói lớn, họ chưa bao giờ đặt cược điều gì. Dù Thượng đế có hay không, đấy không phải là mối quan tâm thực sự của họ; và họ vẫn còn không biến đổi dù Thượng đế có hay không.

Đây là điều rất hay: người này tin có Thượng đế, người kia tin không có Thượng đế, và cuộc sống của cả hai là hệt nhau. Nếu ai đó bị lăng mạ thì người tin vào có Thượng đế cáu mà người tin vào không có Thượng đế cũng cáu. Đôi khi điều xảy ra là người tin vào có Thượng đế cáu hơn. Người tin không có Thượng đế, người đó có thể làm đến đâu với bạn? Nhiều nhất người đó có thể lăng mạ bạn để đáp lại, đánh bạn hay giết bạn. Nhưng người tin có Thượng đế có thể tống cổ bạn cho chết dần mòn trong đau đớn của địa ngục. Người đó có nhiều cách hơn để trở nên giận dữ.

Nếu việc tin vào Thượng đế hay không tin vào Thượng đế không đem lại thay đổi gì trong cuộc sống người ta, điều đó chỉ có nghĩa là nó không có quan hệ gì đến Thượng đế cả, nó chỉ là nói chuyện trí năng thôi. Việc hay hỏi như thế làm cho con người thành triết gia. Người đó liên tục suy ngẫm và cân nhắc, người đó học kinh sách, tích luỹ quá nhiều học thuyết, có khả năng nghĩ về mọi cái ủng hộ, cái chống đối, tham dự tranh cãi, nhưng người đó chưa bao giờ sống cả.

Nếu bạn cũng chỉ toàn hay hỏi sẽ không có cuộc hành trình nào cả. Người đầy câu hỏi là những người ngồi cạnh cột cây số và hỏi, “Đích là gì? Đích còn bao xa nữa?” Họ tiếp tục hỏi điều này nhưng họ không bao giờ đứng dậy và bắt đầu bước.

Bạn biết nhiều thế! Cái gì có đó bị thiếu trong việc biết của bạn? Bạn biết gần như mọi thứ - bất kì cái gì Phật biết hay Mahavira hay Krishna biết, bạn cũng biết. Trong khi đọc Gita, bạn không cảm thấy bạn biết tất cả những điều này sao? Có đấy, bạn cũng biết, nhưng đây tất cả chỉ trong đầu bạn. Hạt mầm còn chưa đạt tới tim bạn. Và những ý tưởng này, chỉ trong tâm trí, giống như hạt mầm nằm trên đá. Hạt mầm có đấy, nằm trên đá, nhưng nó không thể nảy mầm được. Để nảy mầm, hạt mầm sẽ phải rơi ra khỏi tảng đá và tìm tới đất. Và mặt đất cũng chưa phù hợp, vì còn cần cả hơi nước ẩm nữa. Cho nên nó phải chui xuống dưới mặt đất tới chỗ có nước, nơi có nước tinh tuý chảy qua.

Hạt mầm vẫn còn trong tâm trí tựa như hạt mầm nằm trên đá. Chừng nào nó còn chưa rơi vào trong tim thì đất ướt vẫn còn chưa có sẵn. Trong tim nước tinh tuý chảy, tình yêu nào đó; có nước ở đó. Nếu hạt mầm rơi vào đó, nó sẽ nảy mầm.

Người hay hỏi có rất nhiều điều bên trong họ; mọi thứ đều có đấy, nhưng nó cũng tựa như hạt mầm nằm trên đá. Đất không xa lắm, nhưng thậm chí cuộc hành trình nhỏ bé này cũng lại là khó khăn lớn đối với họ. Họ không thích di chuyển, cho nên hạt mầm vẫn còn trên tảng đá. Cuộc hành trình nhỏ này sẽ phải được tiến hành - đó là việc hạt mầm rơi ra khỏi đá để vào đất, tìm một chỗ trong đất, tìm ra một chút ẩm ướt, và ẩn mình một chút bên trong đất.

Nhớ lấy, bất kì cái gì được sinh ra trong thế giới này đều cần im lặng sâu sắc, cần tĩnh mịch và bóng tối. Những cái được giữ trong tâm trí là cái được giữ nơi ánh sáng để mở. Việc nảy mầm không thể có ở đó. Tim là mảnh đất ướt ẩn bên trong bạn. Cái gì đó có thể nảy mầm ở đấy.

Do đó những người sống chỉ với việc hay hỏi trở thành học giả và bác học; thông thái, nhưng không có gì nảy mầm được bên trong họ cả - không sinh thành mới, không cuộc sống mới, không hoa mới, không cái gì cả.

Có một chiều của việc tìm kiếm: chúng ta gọi nó là mumuksha, khát khao sâu sắc về giải thoát. Tại đây không có mối quan tâm về việc biết, mối quan tâm là về hiện hữu. Tại đây không có mối quan tâm về hiểu biết, mối quan tâm là về con người. Câu hỏi không phải là liệu có Thượng đế hay không, câu hỏi là liệu tôi có thể là Thượng đế hay không. Có thể có Thượng đế, nhưng nếu tôi không thể trở thành Thượng đế thì phỏng có ích gì trong đó. Câu hỏi không phải là liệu có giải thoát hay không, câu hỏi là liệu tôi có thể cũng được giải thoát hay không. Nếu không có khả năng nào để tôi trở nên được giải thoát thì cho dù có giải thoát ở đâu đó nó cũng là vô nghĩa đối với tôi. Vấn đề không phải là liệu có linh hồn bên trong hay không - có thể có, có thể không có - vấn đề thực là liệu tôi có thể trở thành linh hồn hay không.

Mumuksha, khát khao về giải thoát, là tìm kiếm hiện hữu. Và khi người ta muốn hiện hữu, người ta phải đặt cược chính bản thân mình. Đây là lí do tại sao tôi nói tôn giáo là chuyện của những kẻ liều lĩnh.

Tôi sẽ chỉ nói điều tôi biết, điều tôi đã sống. Nếu bạn đồng ý đặt cược tất cả, bất kì cái gì là kinh nghiệm của tôi cũng đều trở thành của bạn. Kinh nghiệm không thuộc về bất kì ai; bất kì ai sẵn sàng đón nhận chúng, chúng đến với người đó. Không ai có bất kì quyền gì về chân lí, bất kì ai sẵn sàng biến mất đều thừa kế nó. Chân lí thuộc về người biểu hiện sự sẵn sàng hỏi đến nó - người mở cánh cửa trái tim mình và mời gọi nó vào.

Đó là lí do tại sao tôi đã chọn Upanishad này. Upanishad này là đương đầu trực tiếp với tâm linh. Không có siddhants, học thuyết, trong nó; trong nó chỉ có kinh nghiệm của siddhas, người đã được hoàn thành. Trong nó không có thảo luận về điều được sinh ra từ tò mò hoặc hay hỏi, không; trong nó có hướng dẫn cho những người tràn đầy khao khát về giải thoát bởi những người đã đạt tới giải thoát.

Có một số người còn chưa đạt tới, họ chưa thể nào vứt bỏ được việc thích thú hướng dẫn người khác. Cho sự hướng dẫn là điều rất thích thú. Trên toàn thế giới, cái được đem cho nhiều nhất là hướng dẫn và cái được nhận ít nhất cũng là hướng dẫn. Mọi người đều cho, không ai nhận.

Bất kì khi nào bạn có cơ hội để nêu cho ai đó lời khuyên, bạn đâu có để lỡ dịp đó. Không cần là bạn có khả năng đưa ra lời khuyên này; không nhất thiết bất kì cái gì bạn nói cũng là việc biết của bạn, nhưng khi nêu ra lời khuyên, cám dỗ của niềm vui được làm thầy là rất khó vượt qua.

Niềm vui được làm thầy là gì? Bạn bỗng nhiên, chẳng mất chi phí nào, ở phía cao hơn còn người kia thì ở phía thấp hơn. Nếu ai đó tới bạn xin đồ tặng, bạn thấy khó khăn làm sao khi phải cho đi một xu! Khó khăn là ở chỗ bạn phải cho cái gì đó từ cái bạn có. Nhưng trong khi cho lời hướng dẫn bạn đâu có khó khăn, bởi vì có khó khăn gì ở đó khi bạn đem cho cái mà bạn không có? Bạn chả mất gì cả. Ngược lại, bạn thu được cái gì đó: bạn thu được vui vẻ, bạn thu được việc làm tăng bản ngã. Hôm nay bạn ở vị trí hướng dẫn, và người kia ở đầu nhận. Bạn là ở trên đỉnh, người kia ở dưới.

Đó là lí do tại sao tôi nói rằng, trong Upanishad này, không có vui thích của việc cho bất kì lời khuyên hay hướng dẫn nào; thay vì thế có nỗi đau lớn, bởi vì điều mà người thấy của Upanishad này đang cho, người đó cho sau khi biết nó. Người đó chia sẻ cái gì đó rất thân thiết, rất bên trong.

Hướng dẫn là ngắn gọn nhưng sâu sắc. Cú đánh rất ít nhưng chết người. Và, nếu bạn sẵn sàng, mũi tên sẽ xuyên thẳng vào tim bạn và sẽ không để bạn sống nữa. Nó sẽ giết chết bạn. Do đó, nhận biết và tỉnh táo đi, bởi vì chính việc này là nguy hiểm. Bạn sẽ phải mất cái bạn nghĩ bạn đang là. Trong nó, không có cách nào đạt tới mà không mất bản thân bạn. Ở đây chỉ những người mất mới là người đạt tới.

Đấy cũng là lí do tại sao tôi đã chọn Upanishad này. Thực tế tôi có thể nói thẳng với bạn, không có lí do gì để đem Upanishad vào - nhưng tôi sẽ dùng nó như cái cớ, chỗ nấp. Nếu bạn bắn một mũi tên trực tiếp, người ta có thể thoát; nhưng nếu ẩn sau Upanishad thì ít có cơ may bạn bắn trượt. Tôi đã chọn Upanishad để cho bạn có thể không biết rằng tôi đang nhắm thẳng vào bạn. Theo cách này cơ hội trốn thoát bị tối thiểu hoá. Mọi thợ săn đều biết rằng việc đi săn thuận lợi hơn nếu được thực hiện ở nơi có chỗ ẩn nấp. Upanishad này là nơi ẩn nấp duy nhất.

Tôi sẽ chỉ nói điều tôi đã biết, nhưng thế thì không có khác biệt giữa cái đó và Upanishad, vì bất kì cái gì người thấy của Upanishad này đã từng nói, ông ta cũng đã biết nó.

Upanishad này là biểu hiện của những bí ẩn tinh tế nhất về tâm linh. Nhưng nếu tôi cứ tiếp tục chỉ nói về Upanishad, có nỗi sợ là việc nói chuyện vẫn đơn thuần là nói chuyện.

Cho nên nói chuyện sẽ chỉ là bối cảnh, và cùng với nó sẽ có các thực nghiệm. Bất kì điều gì được nói ra, bất kì điều gì người thấy đã thấy, hay bất kì điều gì tôi nói, và tôi đã thấy - đều sẽ có những nỗ lực để làm quay mặt bạn ra, để nâng mắt bạn lên hướng về điều đó. Nỗ lực nâng tầm mắt bạn lên hướng về điều đó sẽ là điều chính; việc nói chuyện về Upanishad sẽ chỉ để tạo ra nơi chốn. Những rung động như vậy có thể được tạo ra khắp xung quanh bạn để cho bạn quên mất thế kỉ hai mươi và hướng tới thế giới của người thấy của Upanishad, sao cho thế giới này, cái đã trở thành mờ xỉn và xấu xí đến thế, có thể biến mất đi và kí ức có thể nảy sinh về những ngày mà người thấy này đã sống. Bầu không khí, nơi chốn - Upanishad chỉ là để dành cho điều đó. Nhưng điều đó vẫn chưa đủ; nó là cần, nhưng không đủ.

Cho nên bất kì điều gì tôi nói, nếu bạn chỉ dừng nghe về nó tôi sẽ biết ngay bạn không nghe nó chút nào cả. Bất kì ai không bắt đầu khởi hành cuộc hành trình sau khi nghe về điều này, tôi đều tin là người đó đã không nghe. Nếu bạn nghĩ bạn đã hiểu chỉ bởi việc nghe... đừng vội vã như thế! Nếu có thể hiểu được điều gì đó chỉ bằng việc nghe, chúng ta đã hiểu được từ lâu rồi. Nếu như có thể hiểu được điều gì đó chỉ bằng việc nghe thì đã không thiếu những người hiểu trong thế giới này và khó mà tìm thấy người dốt nát. Nhưng như nó vậy, thế giới toàn những người dốt nát.

Không có gì được hiểu chỉ bằng việc nghe. Bằng việc nghe chúng ta chỉ siết nắm tay giữ lấy lời. Không phải bởi việc nghe mà bởi việc làm, người ta mới hiểu. Cho nên nghe để tìm ra cách làm, không phải để hiểu. Nghe để làm, làm để hiểu. Đừng đi tới kết luận rằng chỉ có bằng cáchg nghe bạn đã hiểu; mối nối trung gian đó của việc làm là cần thiết. Không có cách khác. Nhưng tâm trí chúng ta nói, “Tôi đã nắm được điều ấy; bây giờ cần gì làm?”

Đích được đạt tới bằng việc đi tới chúng. Bạn có thể đã hiểu mọi thứ, toàn bộ con đường của cuộc hành trình của bạn có thể đã được bạn ghi nhớ, bạn có thể có bản đồ chi tiết trong túi; dẫu thế, không đi không ai đã bao giờ tới được đích của mình. Nhưng có thể mơ đã tới đích. Một người có thể ngủ ngay đây và có thể mơ đã tới đâu đó... Tâm trí là chuyên gia về mơ.

Đừng nghĩ rằng chỉ bạn mới thấy những giấc mơ như vậy; ngay cả những người bạn gọi là rất thông minh cũng vẫn cứ có những giấc mơ này. Các thánh nhân, các sư và sannyasin - những người đã từng tìm kiếm nhiều năm trời - vẫn còn chưa đến gần thêm cho dù một li tới bất kì đâu. Họ vẫn còn chưa bắt đầu cuộc hành trình chút nào và họ đã tìm kiếm trong nhiều năm ròng rã! Toàn bộ tìm kiếm của họ đã là vòng tròn. Trong tâm trí vòng tròn đã được tạo ra - một loại xoáy nước. Và trong xoáy nước đó họ cứ đi vòng tròn và vòng tròn, và cuối cùng mọi thứ đều mất đi. Mọi Veda, Upanishad, Koran, Kinh Thánh - mọi thứ đều mất đi, nhưng thậm chí không có lấy một li chuyển động.

Chúng ta sẽ thảo luận về Upanishad không phải để làm cho bạn hiểu về Upanishad mà để cho bạn trở thành Upanishad. Nếu bằng việc nghe bạn ghi nhớ điều gì đó và bắt đầu lặp lại nó, điều đó có nghĩa là tôi đã làm hại bạn; tôi đã không chứng tỏ là người bạn của bạn. Việc lặp lại của bạn về điều bạn đã nghe là không có giá trị gì. Khi tôi có thể thấy rằng cùng một điều xảy ra cho bạn như đã xảy ra cho tôi, rằng mắt bạn cũng mở ra, chỉ thế thì bạn mới trở thành Upanishad.

Hiểu điều đó theo cách này: nhà thơ ca lên bài ca về đoá hoa. Có thể có dịu ngọt lớn, có nhịp điệu và âm nhạc trong bài ca này - bài ca có cái đẹp của riêng nó - nhưng dù bài ca có thể hát về đoá hoa nhiều thế nào, vậy mà bài ca cũng vẫn chỉ là bài ca, nó không thể là đoá hoa được, nó không phải là hương hoa. Và nếu bạn được thoả mãn chỉ với bài ca đó, thế thì bạn đã đi lạc lối.

Upanishad là bài ca về đoá hoa mà bạn chưa từng thấy. Bài ca này thật kì diệu: ca sĩ đã thấy đoá hoa đó. Những đừng thoả mãn với bài ca, bài ca không phải là hoa.

Đôi khi sự việc xảy ra là bạn cũng tới gần với hoa - chỉ đôi khi thôi. Đôi khi bạn cũng có thoáng nhìn về hoa - ngẫu nhiên, bất chợt - bởi vì hoa không xa lạ với bạn, nó chính là bản tính của bạn. Nó rất gần bạn, chỉ ngay bên cạnh bạn. Đôi khi nó chạm vào bạn, không đếm xỉa tới bạn. Đôi khi hoa cho bạn thoáng nhìn, thoáng nhìn tựa ánh chớp loé. Trong một khoảnh khắc nào đó nó bất ngờ lọt vào kinh nghiệm của bạn: bạn cảm thấy rằng có cái gì đó nhiều hơn trong thế giới này, rằng thế giới này, mà bạn đã biết, không phải là nó chút nào. Trong thế giới cứng như đá này có cái gì đó khác không phải là đá mà là hoa, sinh động và nở rộ. Và nếu bạn đã thấy nó trong giấc mơ nào đó, hay tia chớp loé trong bóng tối của đêm... Bạn thấy cái gì đó và nó biến mất đi - do vậy thỉnh thoảng nó xuất hiện trong cuộc sống của bạn. Điều thường hay xảy ra trong cuộc sống của nhà thơ, điều thường hay xảy ra trong cuộc sống của hoạ sĩ, là thoáng nhìn về hoa tới gần cạnh kề.

Vậy mà dù có gần tới đoá hoa, dù thoáng nhìn bạn đã có lớn đến đâu, tính gần gũi này cũng vẫn là khoảng cách. Hoa có tới gần bạn đến đâu đi chăng nữa cũng không thành vấn đề, khoảng cách vẫn còn đó. Và ngay cả nếu tôi thực tế có thể chạm tay vào đoá hoa, dầu vậy vẫn không chắc chắn rằng kinh nghiệm tôi có là kinh nghiệm về hoa, bởi vì thông điệp tới qua tay tôi. Tay có thể cho thông điệp sai. Không có gì chắc chắn về việc tay tôi cho thông điệp đúng cả: không có lí do nào để hoàn toàn tin cậy vào tay tôi được. Lại nữa, thông điệp mà tay cho thường sẽ ít phần về hoa mà lại nhiều phần về bản thân nó.

Nếu hoa được cảm thấy là lạnh, không nhất thiết là hoa đang lạnh; có thể tay tôi đang sốt và đó là lí do tại sao hoa được cảm thấy là lạnh. Thông điệp vậy là nhiều phần về tay hơn, vì bất kì khi nào thông điệp tới qua trung gian thì nó bao giờ cũng tương đối. Người ta không thể tuyệt đối chắc chắn về nó được.

Tôi đã đọc hồi kí do Popov viết. Popov là người tìm kiếm, một người tìm kiếm hăng hái. Cô ấy đã thực hành kỉ luật tâm linh với Piotr Dimitrovich Ouspensky. Có lần cô đang ngồi với Ouspensky, một quí ông tới và hỏi ông ấy liệu có Thượng đế hay không. Ouspensky kêu lên, “Thượng đế? Không, không có Thượng đế.” Ouspensky dừng lại một chút rồi nói, “Nhưng tôi không thể nói với bảo đảm nào được, vì bất kì điều gì tôi biết đều là thông qua trung gian. Đôi khi tôi đã thấy qua mắt, nhưng mắt không thể được tin cậy. Đôi khi tôi nghe qua tai, nhưng tai cũng có thể sai. Đôi khi tôi chạm bằng tay, nhưng chạm cũng không thể nào tin cậy được. Tới giờ tôi đã không thấy một cách trực tiếp, tôi chưa bao giờ từng mặt đối mặt cả. Do đó tôi không thể nói với đảm bảo nào. Bất kì điều gì tôi đã biết cho tới giờ đều không cho tôi kinh nghiệm nào về Thượng đế. Nhưng điều ấy cũng không chứng tỏ rằng không có Thượng đế, nó chỉ báo cho ông về kinh nghiệm của tôi là gì. Cho nên tôi không thể nêu cho ông bất kì đảm bảo nào rằng Thượng đế là không có. Nhưng đừng vứt bỏ tìm kiếm của ông và tin tôi đi, ông cứ tiếp tục tìm kiếm cho chính ông đi.”

Bất kì khi nào cái gì đó xảy ra qua trung gian cũng đều không đáng tin cậy cả. Cho dù chúng ta có đến rất gần hoa, đấy cũng vẫn chỉ là mắt thấy, tay sờ, và mũi thu lấy hương thơm. Tất cả những cái này đều là kinh nghiệm qua giác quan của chúng ta. Vậy nó là cái mà đôi khi nhà thơ tới gần với đoá hoa tối thượng đến mức tiếng vọng của nó choàng xuống đi vào trong bài ca của ông ta. Nhưng dầu vậy ông ta không phải là Phật, không phải là Mahavira.

Phật là ai? Mahavira là ai? Phật là tâm thức đó, cái đã trở thành bản thân đoá hoa đó; ngay cả khoảng cách chừng đó đó, khoảng cách của việc thấy đoá hoa, cũng không tồn tại. Tâm thức đã trở thành đoá hoa.

Chỉ trở thành đoá hoa người ta mới hiểu biết đầy đủ cái gì có đó.

Đây là những phát biểu của người thấy của Upanishad. Nó tựa như bài ca về đoá hoa nào đó. Tiếp tục rì rào về nó đi - có rất nhiều vị ngọt ngào và mùi vị tuyệt vời trong đó, nhưng nó không phải là đoá hoa, nó chỉ là bài ca. Nếu bạn làm nỗ lực, đôi khi bạn sẽ thấy đoá hoa.

Mọi người đến tôi và nói, “Có ánh sáng lớn trong thiền, nhưng tôi lại làm mất nó. Ánh sáng vô hạn có đấy, nhưng nó lại biến mất đi. Có phúc lạc mênh mông, nhưng bây giờ nó đi đâu rồi?” Bây giờ họ đi tìm nó lần nữa nhưng không thể tìm thấy nó.

Thoáng nhìn nghĩa là bạn đã tới gần. Nhưng thoáng nhìn nhất định sẽ bị mất. Nhiều nhất thiền có thể cho chỉ thoáng nhìn. Nhưng đừng dừng ở đó; đừng bị mắc kẹt vào việc tìm đi tìm lại cùng cái thoáng nhìn đó. Mục đích duy nhất của thiền là ở chỗ người ta có được thoáng nhìn. Rồi người ta phải tiến lên trước, đi vào samadhi, vào trong chứng ngộ, để cho người ta trở thành chính đoá hoa.

Trong thiền là thoáng nhìn; samadhi là việc là chính nó.

Đừng dừng lại ở thoáng nhìn. Chúng rất đáng yêu: toàn thế giới bắt đầu trông nhạt nhoà - chỉ một thoáng nhìn về đoá hoa sống đó, việc nở hoa đó ở bên trong, và toàn bộ thế giới trở thành vô vị và vô nghĩa. Nhưng thế rồi người nào đó nắm bắt các thoáng nhìn và bắt đầu lặp lại chúng và nghĩ mọi sự đã xảy ra. Không, chừng nào bản thân bạn còn chưa là điều thiêng liêng, đừng tin rằng đó là Thượng đế.

Bạn có thể là nó, vì bạn đã là nó. Bạn chỉ phải cởi mở ra một chút, để mở ra một chút. Bạn đang hiện diện tại đây và bây giờ, chỉ đang ẩn nấp. Chỉ có vài tầng quần áo bao phủ lấy bạn - và chúng nữa cũng rất mỏng - cho nên nếu bạn ham muốn thế, bạn có thể vứt bỏ chúng ngay bây giờ, thoát khỏi chúng và trở thành điều thiêng liêng. Nhưng níu bám của bạn là rất mạnh; mặc dù quần áo mỏng, nắm giữ của bạn lại rất chặt. Tại sao nắm giữ này mạnh đến thế? Nắm giữ mạnh đến thế bởi vì chúng ta nghĩ rằng quần áo này là con người chúng ta, rằng đây là chính chúng ta. Bên cạnh đó chúng ta không biết gì về bất kì sự tồn tại nào khác.

Trong Upanishad này sẽ có các hướng dẫn về sự tồn tại đó nằm ngoài những cái che phủ này. Và cùng với Upanishad này chúng ta sẽ thiền, vậy chúng ta có thể thu được thoáng nhìn. Và chúng ta sẽ hi vọng về samadhi, chứng ngộ, để cho chúng ta trở thành không có nó thì cũng không có mãn nguyện, không an bình và không chân lí.

Upanishad bắt đầu với lời cầu nguyện. Lời cầu nguyện gửi tới toàn thể vũ trụ.

Om, cầu thần mặt trời giáng phúc cho chúng con, 
Cầu thần Varuna, thần nước ban phúc cho chúng con, 
Cầu thần Aryama, Indra, Brahaspati 
và Vishnu ban phúc cho chúng con 
Xin chào Brahman, thực tại tuyệt đối.

Hỡi Vayu, thần không khí, lời chào đặc biệt gửi tới ngài, vì ngài là biểu hiện của Brahman.

Con sẽ gọi ngài là biểu hiện duy nhất cho Brahman. 
Con cũng sẽ gọi ngài là chân lí, gọi ngài là rit - luật. 
Cầu các thần bảo vệ con. Cầu các thần bảo vệ người nói 
Xin bảo vệ con. Xin bảo vệ người nói - 
và thầy con.

Upanishad bắt đầu với lời cầu nguyện này. Cuộc hành trình tôn giáo bắt đầu với lời cầu nguyện. Nó phải là như vậy. Lời cầu nguyện có nghĩa là tin cậy và hi vọng. Lời cầu nguyện có nghĩa là tình cảm của chúng ta về việc là một với toàn thể vũ trụ. Lời cầu nguyện nghĩa là, “Làm sao tôi có thể xoay xở được một mình?”

Nếu như có khả năng một mình bạn có thể làm cho điều này xảy ra, chắc nó đã xảy ra từ lâu rồi. Nhưng với bản thân bạn thậm chí điều tầm thường cũng không thể được đạt tới. Bạn đã ham muốn tiền bạc, bạn không thể nào đạt tới được ngay cả điều đó. Bạn đã ước ao địa vị, bạn không thể xoay xở được ngay cả với điều đó. Bạn có đủ loại ước muốn, lớn có nhỏ có, nhưng không cái nào được hoàn thành. Một mình bạn thậm chí không thể đảm đương được cả thế gian: cuộc hành trình vĩ đại đi tìm chân lí này liệu có thể được riêng bản thân bạn tiến hành không? Với riêng bản thân mình, bạn thậm chí thất bại ngay trong thế gian.

Mọi người đều bị thất bại trong thế gian này. Ngay cả những người dường như là chiến thắng cũng bị thất bại. Họ chỉ dường như là chiến thắng với người khác; trong bản thân mình họ bị thất bại hoàn toàn. Bạn với bản thân mình cũng dường như bị thất bại, nhưng với người khác bạn dường như chiến thắng. Có những người đằng sau bạn, người cảm thấy rằng bạn đã đạt tới, rằng bạn đã thắng trong trận chiến thế gian. Nhưng nếu chúng ta nhìn vào trong con người, mọi người đều thất bại.

Thế giới này là câu chuyện dài những thất bại. Ở đây thắng lợi không xảy ra, ở đây thắng lợi không thể xảy ra được; nó không phải là bản chất của thế giới. Thất bại là định mệnh ở đây. Thất bại không phải của bất kì cá nhân nào, không phải của bất kì người nào, nhưng định mệnh làm người trong thế gian này là thất bại rồi. Bạn sẽ phải chấp nhận thất bại ở đó. Không ai đã bao giờ thắng được ở đó.

Chúng ta không thể thắng trong thế giới này nơi mối quan tâm duy nhất là với những điều nhỏ bé, nơi nó chỉ là mơ - Shankara gọi nó là maya, ảo vọng. Khi mà chúng ta bị thất bại ngay trong ảo vọng đó, trong việc xảy ra tựa mơ, thế thì làm sao chúng ta có thể hi vọng chiến thắng theo cách riêng của mình trong thế giới của chân lí?

Lời cầu nguyện nghĩa là nhận biết của người đã bị thất bại trong thế gian. Khi thậm chí sau khi thử trong hết kiếp nọ đến kiếp kia người đó đều bị thất bại trong những cái tầm thường, người đó có thể thỉnh cầu khả năng nào ở thầy về điều linh thiêng và điều tuyệt đối?

Do đó có lời cầu nguyện. Do đó người thấy đã khẩn cầu toàn thể vũ trụ tới giúp người đó. Người đó đã khẩn cầu mặt trời, người đó đã khẩn cầu Varuna. Tất cả những cái tên này đều là biểu tượng của quyền năng của vũ trụ. Mặt trời được khẩn cầu trước nhất bởi vì mặt trời là cuộc sống của chúng ta. Không có mặt trời không có chúng ta. Bên trong chúng ta đó là mặt trời sống, nóng bỏng. Nếu mặt trời tắt ở đằng kia, chúng ta cũng tắt ở đây. Mặt trời là cuộc sống chúng ta, do đó ngài đã được khẩn cầu tới.

Người thấy nói: Xin chào Vayu, thần không khí - Vayu đã được đặc biệt chào mừng trong lời cầu nguyện này - vì ngài là biểu hiện của Brahman. Điều này có hơi lạ một chút. Nghĩ một chút mà xem. Điều này rất hay, bởi vì Vayu tuyệt đối không biểu hiện; mọi thứ khác đều biểu hiện. Nếu như người thấy đã nói với mặt trời, “Ngài là biểu hiện của Brahman” - toả sáng, cháy bỏng, nóng rực, sống - điều đó chắc có thể hiểu được. Nhưng người thấy đã không gọi mặt trời là “biểu hiện của Brahman”; ông ta nói điều đó cho Vayu, người chúng ta không thấy gì hết cả, người thực sự là không biểu hiện.

Biểu hiện của Vayu ở đâu? Chúng ta chỉ suy diễn ra nó là vậy, chúng ta chỉ cảm thấy rằng nó là vậy, nhưng nó không thể thấy được. Nó sẵn có ở đâu để cho mắt thấy được? Biểu hiện có nghĩa là cái có thể thấy được bằng mắt. Bây giờ, Vayu không có sẵn chút nào cho mắt thấy. Đá, núi, chúng tất cả là thấy được, nhưng Vayu thì không.

Nhưng người thấy nói: Hỡi Vayu, lời chào đặc biệt gửi tới ngài, vì ngài là biểu hiện của Brahman. Ông ta nói như vậy vì Vayu, không khí, là không thấy được nhưng vẫn có đấy; là không thấy được bằng mắt, dầu vậy nó vẫn đang chạm vào mắt từng khoảnh khắc - và cùng điều đó là tình huống với chân lí tối thượng. Nó không thấy được nhưng nó đang chạm vào chúng ta mọi khoảnh khắc.

Vayu là không thấy được bởi vì chúng ta không có mắt để thấy nó. Vayu đơn giản có đó. Không có Vayu chúng ta không thể tồn tại được. Vayu là trong hơi thở chúng ta, bảo vệ chúng ta, và chính cuộc sống chúng ta phụ thuộc vào việc hít vào thở ra nó. Cái gì đó gần gũi chúng ta thế, chính là nhịp thở của ta, chúng ta không thể thấy được bởi vì mắt chúng ta rất thô. Bất kì cái gì rất thô đó là cái ta thấy. Bất kì cái gì tinh tế chúng ta đều không thể nào thấy được.

Vayu, không khí, là rất tinh tế. Nó hiện diện trước chúng ta; nó ở bên trong và bên ngoài chúng ta. Nó hiện diện trong từng tế bào của thân thể chúng ta, nhưng không thấy được. Đó là lí do tại sao người ta nói: Ngài là biểu hiện của Brahman - ngài hệt như Brahman.

Brahman hiện diện ở đây nhưng không thấy được. Và nó đang hiện diện trong từng thớ thịt của chúng ta; thực tế, nó là từng thớ thịt và vậy mà chúng ta không thấy dấu vết nào của nó. Đó là lí do tại sao Vayu đã được chào - vì chúng ta biết tới Vayu nhưng không biết tới Brahman. Sợi chỉ quan hệ đã được thử lập, rằng Brahman là hệt như Vayu, không khí.

“Con sẽ gọi ngài là biểu hiện của Brahman,” người thấy nói, “con cũng sẽ đặt tên ngài là chân lí và rit, luật, vì ngài giống hệt như cái đang đó và không được biết đối với chúng con; người là bản thân chúng con và vậy mà chúng con không biết là ai; ai đang ở tại đây và bây giờ từ vĩnh hằng và không được chúng con biết. Nhưng việc tìm kiếm này có thể được hoàn thành, nếu tất cả các thần bảo vệ chúng con.”

Điều được ngụ ý bởi các thần là vô số các lực sống từ vĩnh hằng. Và cuộc sống là mạng lưới mênh mông của vô số lực. Sự tồn tại của bạn cũng là một mạng lưới mênh mông của vô số sức mạnh này. Bên trong bạn gặp mặt trời, Varuna, Indra, Vayu; Agni, lửa; Prithvi, đất; Akash, bầu trời - tất cả chúng đều gặp nhau. Nếu chúng ta có thể biết một cá nhân trong tính toàn bộ của người đó, chúng ta cũng biết đến cái toàn thể của sự tồn tại dưới dạng hạt mầm. Mọi thứ đều có đấy trong từng cá nhân, mọi thứ đều thống nhất trong người đó, và trong sự gặp gỡ của chúng cá nhân tồn tại.

Cho nên lời cầu nguyện là cầu sự giúp đỡ từ tất cả những điều này. Nhưng mặt trời có giúp không? Câu hỏi đó quả có nảy sinh. Cho dù lời cầu nguyện được thực hiện, mặt trời có giúp hay Vayu có giúp hay đất có giúp không? Vấn đề không phải là sự giúp đỡ của đất hay của mặt trời, nhưng điều bạn đã cầu nguyện - đó là sự giúp đỡ lớn nhất! Để điều này được hiểu đúng.

Không mặt trời nào đến giúp bạn cả, nhưng bạn cầu nguyện và điều đó sẽ ảnh hưởng tới bạn, không phải mặt trời, bởi vì tâm trí cầu nguyện trở nên khiêm tốn, tâm trí cầu nguyện trở nên không tự lực được, tâm trí cầu nguyện chấp nhận sự kiện rằng một mình nó không thể hoàn thành được bất kì cái gì; tâm trí cầu nguyện sẵn sàng tan biến và từ bỏ bản ngã của nó và cảm thấy rằng nó có thể làm được việc đó. Và những điều này đem lại kết quả. Toàn bộ kết quả của lời cầu nguyện là vào bạn. Lời cầu nguyện không làm thay đổi mặt trời, nhưng làm thay đổi bạn. Và khoảnh khắc bạn thay đổi, bạn đi vào thế giới khác.

Thông thường, khi bạn cầu nguyện, bạn nghĩ rằng ai đó sẽ làm điều gì đó cho bạn, và đó là lí do tại sao bạn cầu nguyện. Không, lời cầu nguyện chỉ là phương tiện. Chắc chắn bạn chắp tay trong lời cầu nguyện để hướng tới ai đó khác, nhưng hậu quả của nó xảy ra bên trong bạn - trong người đã chắp tay cầu nguyện.

Vậy có những khó khăn trong việc hiểu nó. Nếu bạn cầu nguyện trong sự hiện diện của nhà khoa học, “Xin mặt trời giúp con!” nhà khoa học sẽ nói, “Vô nghĩa làm sao! Làm sao mặt trời lại có thể giúp anh được? Đã bao giờ mặt trời giúp được người nào chưa?” Hay bạn cầu nguyện, “Cầu Indra mưa xuống!” và người đó sẽ nói, “Anh có điên không đấy? Đã bao giờ mưa rơi xuống bởi lời cầu nguyện chưa?” Nhà khoa học cũng đúng.

Cả mặt trời lẫn mây lẫn gió đều không nghe bạn đâu. Không ai nghe bạn cả. Nhưng sự kiện là bạn đã kêu cầu sẽ làm biến đổi bạn. Bạn càng kêu cầu mãnh liệt càng tạo ra sự mãnh liệt sâu sắc bên trong bạn. Nếu toàn thể con người bạn kêu cầu, bạn sẽ trở thành người hoàn toàn khác.

Đây chính là điều lời cầu nguyện để làm gì.

Chương 2 - Trở về Mục Lục